آیا سیگارهای الکترونیکی بی‌ خطر هستند؟ بررسی علمی آسیب‌ های پنهان

در سال‌های اخیر، استفاده از سیگارهای الکترونیکی با رشد چشمگیری مواجه شده است. بسیاری از جوانان و حتی افراد میانسالی که به دنبال ترک سیگارهای سنتی هستند، به سمت این محصولات گرایش پیدا کرده‌اند. تبلیغات گسترده، طراحی مدرن و طعم‌های گوناگون، این ابزارها را جذاب جلوه می‌دهند. اما پشت این ظاهر فریبنده، خطراتی نهفته است که اغلب نادیده گرفته می‌شوند. در این مقاله به بررسی واقعیت‌های کمتر گفته‌ شده درباره سیگارهای الکترونیکی و تاثیرات آن‌ها بر سلامت انسان می‌پردازیم.

سیگار الکترونیکی؛ جایگزینی مدرن اما خطرناک

در نگاه نخست، سیگارهای الکترونیکی به عنوان ابزاری مدرن برای کاهش یا ترک مصرف دخانیات معرفی می‌شوند. این دستگاه‌ها بدون دود حاصل از سوختن توتون، به کاربر این امکان را می‌دهند که نیکوتین را از طریق بخار استنشاق کند. اما همین ویژگی ظاهراً بی‌ضرر، می‌تواند مقدمه‌ای بر وابستگی شدید و آسیب‌های بلندمدت باشد.

• سیگار الکترونیکی دستگاهی است که با گرم کردن مایعی خاص، بخار تولید می‌کند و این بخار حاوی نیکوتین و مواد شیمیایی دیگر است.
• برخلاف تصور عمومی، نیکوتین درون ساختار خود دستگاه قرار ندارد بلکه درون مایعی به نام سالت یا جویس وجود دارد.
• این محصولات به عنوان جایگزینی «کم‌ضررتر» معرفی شده‌اند، در حالی که شواهد علمی خلاف آن را ثابت کرده‌اند.

ترکیبات موجود در مایعات سیگارهای الکترونیکی

مایعی که در این دستگاه‌ها استفاده می‌شود، شامل چند ماده اصلی است که هریک تأثیر خاصی بر سلامت انسان دارند. متاسفانه بسیاری از مصرف‌کنندگان از ماهیت این ترکیبات بی‌اطلاع هستند و تصور می‌کنند این بخار، برخلاف دود سیگار، بی‌خطر است.

• نیکوتین: ماده‌ای بسیار اعتیادآور که در بیشتر جویس‌ها یافت می‌شود و بسته به نوع محصول، میزان آن متفاوت است. این ماده می‌تواند موجب افزایش ضربان قلب، بالا رفتن فشار خون و وابستگی شدید شود.
• پروپیلن گلیکول: مایعی بی‌رنگ و بی‌بو که در صنایع غذایی و دارویی استفاده می‌شود، اما استنشاق مداوم آن می‌تواند باعث تحریک مجاری تنفسی شود.
• گلیسیرین گیاهی: این ماده به ایجاد بخار غلیظ کمک می‌کند و گرچه در صنایع غذایی رایج است، اما در حالت بخار شده ممکن است برای ریه مضر باشد.
• طعم‌دهنده‌های شیمیایی: این ترکیبات در طعم‌های میوه‌ای، شیرین، نعناع و غیره وجود دارند، اما برخی از آن‌ها هنگام حرارت دیدن، مواد سمی تولید می‌کنند.
• فلزات سنگین و ترکیبات خطرناک: مطالعات وجود فلزاتی مانند سرب، نیکل و کروم و همچنین مواد سمی مانند فرمالدهید و استالدهید را در بخار این دستگاه‌ها تأیید کرده‌اند.

مکانیزم عملکرد سیگارهای الکترونیکی چگونه است؟

نحوه عملکرد این دستگاه‌ها نسبتاً ساده اما فریبنده است. با فشردن دکمه یا کشیدن اولین پُک، المنت حرارتی فعال شده و مایع موجود در مخزن به بخار تبدیل می‌شود. این بخار، از طریق دهان و ریه وارد بدن شده و تأثیرات سریع‌الوقتی به‌جای می‌گذارد.

• بخار تولیدشده فاقد دود قابل‌مشاهده است، اما همچنان حاوی ذرات میکروسکوپی سمی است.
• عدم وجود بوی توتون سوخته، باعث می‌شود مصرف این دستگاه‌ها در مکان‌های عمومی آسان‌تر و پنهان‌تر باشد.
• این ویژگی‌ها به‌ویژه برای نوجوانان جذاب است، اما بدون توجه به اثرات زیان‌بار بلندمدت.

انواع رایج سیگارهای الکترونیکی: پاد و ویپ

در بازار فعلی، دو نوع از سیگارهای الکترونیکی بیش از بقیه مورد استفاده قرار می‌گیرند. تفاوت این دو در نوع مایع، شدت نیکوتین و تجربه‌ای است که به کاربر ارائه می‌دهند.

• پاد (Pod): این دستگاه‌ها قابل شارژ هستند و از کارتریج‌های قابل تعویض استفاده می‌کنند. سالت نیکوتین موجود در آن‌ها غلظت بالایی دارد و حس مصرف سیگار سنتی را شبیه‌سازی می‌کند.
• ویپ (Vape): نوعی سیگار الکترونیکی با جویس‌های متنوع و طعم‌های مختلف است که معمولاً بخار بیشتری تولید می‌کند و برای مصرف‌ طولانی‌تر طراحی شده است.

هرچند این دو نوع ممکن است از نظر ظاهری جذاب باشند، اما ترکیبات آن‌ها تفاوت چندانی در میزان خطر ندارند.

نتیجه‌ گیری

اگرچه سیگارهای الکترونیکی به عنوان گزینه‌ای نوین برای ترک سیگار تبلیغ می‌شوند، اما واقعیت این است که اغلب مصرف‌کنندگان نه‌تنها موفق به ترک نمی‌شوند، بلکه وابستگی بیشتری به نیکوتین پیدا می‌کنند. حضور ترکیبات سمی، فلزات سنگین، و طعم‌دهنده‌هایی با اثرات منفی بر دستگاه تنفسی، این محصولات را به یکی از تهدیدهای نوظهور سلامت عمومی تبدیل کرده است.

به جای آزمودن این مسیر پرریسک، توصیه می‌شود که افراد به سراغ روش‌های تاییدشده و ایمن‌تر برای ترک سیگار بروند؛ روش‌هایی که با نظارت متخصصان و بر پایه داده‌های علمی طراحی شده‌اند. سلامت شما ارزشمندتر از آن است که آن را فدای ظاهر فریبنده یک دستگاه کوچک کنید.