نکات مهم بهداشتی در هنگام ذبح دام در روز عید قربان
عید قربان یکی از مناسبت‌های مهم دینی در میان مسلمانان است که در آن بسیاری از خانواده‌ها اقدام به قربانی کردن دام می‌کنند. این عمل مذهبی، اگر به صورت اصولی و بهداشتی انجام نشود، می‌تواند زمینه‌ساز...
عید قربان یکی از مناسبت‌های مهم دینی در میان مسلمانان است که در آن بسیاری از خانواده‌ها اقدام به قربانی کردن دام می‌کنند. این عمل مذهبی، اگر به صورت اصولی و بهداشتی انجام نشود، می‌تواند زمینه‌ساز بروز بیماری‌های خطرناک مشترک بین انسان و دام شود. با توجه به افزایش تماس انسان با خون، ترشحات و لاشه‌ی حیوانات در این ایام، رعایت نکات بهداشتی هنگام ذبح دام بسیار ضروری و حیاتی است.
در ادامه، به بررسی دقیق و علمی مهم‌ترین نکات بهداشتی مربوط به خرید، نگهداری، ذبح و مصرف گوشت دام در روز عید قربان می‌پردازیم.
۱. خرید دام از مراکز مجاز تحت نظارت دامپزشکی
برای پیشگیری از انتقال بیماری‌های دامی به انسان، نخستین و مهم‌ترین گام، تهیه دام سالم و بهداشتی از مراکز مورد تایید سازمان دامپزشکی کشور است. مراکز مجاز، دام‌ها را زیر نظر دامپزشکان معاینه می‌کنند و سلامت آن‌ها از نظر ظاهری و علائم بیماری مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.
چرا این نکته اهمیت دارد؟ چون برخی بیماری‌های خطرناک مانند تب کریمه کنگو در دام‌های بیمار، بدون علائم ظاهری بروز می‌کند و تنها با بررسی تخصصی دامپزشک قابل تشخیص است.
- دام را فقط از مراکز دارای تاییدیه سازمان دامپزشکی تهیه کنید
- از خرید دام در معابر، کنار خیابان یا بازارهای غیر رسمی پرهیز کنید
- پیش از خرید، از وجود دامپزشک و مهر تایید سلامت اطمینان حاصل نمایید
- دام‌هایی که بیش از حد بی‌حال، لرزان یا دارای زخم و ترشح هستند، خریداری نشوند
۲. انجام ذبح در محل های رسمی و با تجهیزات استاندارد
انجام ذبح در مکان‌های نامناسب مانند حیاط منازل یا کوچه و خیابان، یکی از عوامل اصلی شیوع بیماری‌های مشترک بین انسان و دام در ایام عید قربان است. عدم استفاده از تجهیزات بهداشتی و نبود نظارت تخصصی، ریسک انتقال ویروس‌ها و باکتری‌های خطرناک را افزایش می‌دهد.
محیط مناسب برای ذبح، باید دارای کف قابل شست‌وشو، تهویه مناسب، امکانات ضدعفونی و نظارت دامپزشک باشد تا در صورت بروز مشکل بتوان به موقع مداخله کرد.
- استفاده از ماسک، دستکش، عینک ایمنی و روپوش حین انجام ذبح
- عدم تماس مستقیم با خون، ترشحات و بافت دام بدون محافظت
- شست‌وشوی محل ذبح با مواد ضدعفونی‌کننده پس از اتمام کار
- جمع‌آوری اصولی زباله‌ها و بقایای دام طبق دستورالعمل‌های بهداشتی
۳. آشنایی با بیماری تب کریمه کنگو و راه های پیشگیری
یکی از بیماری‌های بسیار خطرناک که در سال‌های اخیر در ایران نیز مشاهده شده، تب خونریزی‌دهنده کریمه کنگو (CCHF) است. این بیماری توسط کنه‌ای به نام هیالوما منتقل می‌شود که روی پوست دام‌ها زندگی می‌کند و ممکن است با تماس با خون یا ترشحات آلوده دام به انسان منتقل شود.
نکته نگران‌کننده این است که دام آلوده به ویروس، ممکن است کاملاً سالم به نظر برسد. بنابراین افرادی که با گوشت، پوست یا خون دام سر و کار دارند، به ویژه قصاب‌ها و خانم‌های خانه‌دار، در معرض خطر بالایی قرار دارند.
- هرگز دام را بدون وسایل ایمنی شخصی ذبح نکنید
- هنگام قطعه‌قطعه کردن گوشت، از دستکش استفاده کنید
- اگر زخمی روی پوست دارید، تماس با گوشت خام یا خون دام را قطع کنید
- از نگهداری دام در خانه یا آپارتمان خودداری کنید؛ زیرا کنه‌ها به راحتی منتشر می‌شوند
۴. نگهداری صحیح گوشت دام پس از ذبح
یکی از اشتباهات رایج در بین مردم، مصرف گوشت بلافاصله پس از ذبح است. اما واقعیت این است که گوشت تازه، هنوز در مرحله‌ای است که فرایند جمود نعشی در آن به‌طور کامل انجام نشده و pH آن بالا است؛ این شرایط، محیط مناسبی برای رشد میکروارگانیسم‌ها و ویروس‌ها فراهم می‌کند.
برای ایمن‌سازی گوشت و کاهش خطر ابتلا به بیماری، نگهداری گوشت در دمای مناسب یخچال برای مدت معین ضروری است.
- گوشت را حداقل ۲۴ ساعت در دمای یخچال (زیر ۵ درجه سانتی‌گراد) نگهداری کنید
- از نگهداری گوشت در دمای محیط یا یخچال‌های غیراستاندارد خودداری نمایید
- گوشت را در ظروف پلاستیکی در بسته یا کیسه‌های تمیز نگهداری کنید
- از مصرف گوشت خام یا نیم‌پز به شدت پرهیز کنید
۵. رعایت نکات بهداشتی در منزل هنگام قطعه قطعه کردن گوشت
بسیاری از بانوان خانه‌دار بدون تجهیزات حفاظتی اقدام به قطعه‌قطعه کردن گوشت می‌کنند. در صورت تماس دست با گوشت آلوده یا زخم باز، ویروس می‌تواند به راحتی وارد بدن شود. سالانه موارد متعددی از ابتلا به بیماری تب کریمه کنگو در خانم‌ها به همین دلیل گزارش می‌شود.
- از دستکش یک‌بار مصرف ضخیم در هنگام برش گوشت استفاده کنید
- سطح کار (میز یا تخته برش) را پس از اتمام کار با مواد ضدعفونی‌کننده تمیز نمایید
- از تماس کودکان با گوشت خام یا ابزار برش جلوگیری کنید
- چاقو، ساطور و سایر ابزارهای برش را جداگانه و با آب داغ شست‌وشو دهید
نتیجه گیری: پیشگیری از بیماری با رعایت اصول ساده بهداشتی
عید قربان، فرصتی برای عبادت و همدلی است اما بی‌توجهی به نکات ساده بهداشتی می‌تواند این روز مبارک را به خطر جدی برای سلامت خانواده و جامعه تبدیل کند. با رعایت اصول ایمنی در خرید، نگهداری، ذبح و مصرف گوشت دام، می‌توان از ابتلا به بیماری‌های خطرناک مانند تب کریمه کنگو جلوگیری کرد.
همراهی با دستورالعمل‌های وزارت بهداشت و سازمان دامپزشکی، استفاده از مراکز رسمی و توجه به هشدارهای علمی، ضامن سلامت فردی و اجتماعی در این مناسبت مذهبی است. عید قربان را با اطمینان و آرامش برگزار کنید؛ سلامتی خود و خانواده‌تان را در اولویت قرار دهید.