آیا بخور برای سلامت ریه مفید است؟ بررسی مزایا و خطرات بخور گرم و سرد

در فصول پاییز و زمستان، هوای خشک و سرد می‌تواند مشکلات زیادی برای دستگاه تنفسی ایجاد کند. خشکی هوا یکی از عوامل تحریک‌کننده ریه‌ها و مجاری تنفسی است و می‌تواند باعث سرفه، خشکی گلو، التهاب و حتی تشدید علائم آسم و آلرژی شود. استفاده از دستگاه بخور به عنوان یک راهکار ساده و در عین حال مؤثر، می‌تواند به مرطوب نگه داشتن هوا و کاهش تحریک مجاری تنفسی کمک کند و کیفیت تنفس را بهبود بخشد.

نقش هوای مرطوب در سلامت ریه‌ ها

دکتر اردا کیانی، فوق تخصص بیماری‌های ریه و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، می‌گوید: هوای خشک مخصوصاً در زمستان یا در خانه‌هایی با سیستم گرمایش مرکزی، می‌تواند موجب خشکی مسیرهای تنفسی شود.

خشکی راه‌های هوایی باعث ایجاد سرفه‌های خشک، التهاب، درد گلو و حتی تشدید مشکلات تنفسی مانند آسم و آلرژی می‌شود. استفاده از بخور، چه گرم و چه سرد، با افزایش رطوبت محیط، مجاری تنفسی را مرطوب نگه می‌دارد و احتمال تحریک ریه‌ها را کاهش می‌دهد. با این حال، استفاده نادرست از بخور می‌تواند باعث رشد قارچ و باکتری در محیط داخلی و به خطر افتادن سلامت ریه‌ها شود.

بخور سرد؛ ایمن برای کودکان و بیماران حساس

بخور سرد با تولید ذرات ریز آب، رطوبت محیط را افزایش می‌دهد بدون آنکه دمای هوا را بالا ببرد. این نوع بخور برای افرادی که مشکلاتی مانند آسم، آلرژی یا سینوزیت دارند، بسیار مفید است و به کاهش سرفه خشک و گلودرد ناشی از هوای خشک کمک می‌کند. بخور سرد به دلیل عدم تولید بخار داغ، گزینه ایمن‌تری برای کودکان محسوب می‌شود و می‌تواند در کاهش تحریک مجاری تنفسی نقش موثری داشته باشد.

با این حال، نکته مهم این است که مخزن بخور سرد باید به طور مرتب تمیز و ضدعفونی شود، زیرا تجمع باکتری و قارچ در آب می‌تواند باعث بروز عفونت‌های تنفسی شود. توصیه می‌شود حداقل هفته‌ای دو تا سه بار مخزن و قطعات دستگاه با سرکه رقیق یا مواد مخصوص پاک‌کننده شست‌وشو شوند.

بخور گرم؛ کاهش گرفتگی و تسکین عضلات تنفسی

بخور گرم با تولید بخار از طریق جوشاندن آب، رطوبت گرم و نسبتاً استریل به محیط وارد می‌کند. این نوع بخور به کاهش گرفتگی بینی و سینه در سرماخوردگی و آنفلوانزا کمک کرده و عضلات راه‌های تنفسی را تسکین می‌دهد. بخور گرم می‌تواند به بهبود کیفیت خواب در شب‌های سرد کمک کند و با خاصیت ضدعفونی‌کننده طبیعی خود، برخی از میکروب‌ها و باکتری‌ها را کاهش دهد.

با این حال، استفاده طولانی از بخور گرم در فضای بسته ممکن است موجب افزایش بیش از حد رطوبت، رشد کپک و بروز حساسیت‌های تنفسی شود. همچنین بخار داغ می‌تواند خطر سوختگی برای کودکان ایجاد کند، بنابراین استفاده از این نوع بخور نیازمند احتیاط بیشتری است.

نکات ایمنی و مراقبت از دستگاه بخور

استفاده نادرست از بخور نه تنها فایده‌ای ندارد، بلکه می‌تواند سلامت تنفسی را تهدید کند. آب لوله‌کشی معمولی حاوی املاح و کلر است که با تبخیر در دستگاه بخور به صورت ذرات ریز سفید وارد هوا می‌شود و ممکن است بر سطوح یا ریه‌ها بنشیند. برای پیشگیری، بهتر است از آب مقطر یا آب تصفیه‌شده استفاده شود.

شست‌وشوی منظم مخزن و قطعات داخلی دستگاه اهمیت زیادی دارد. حداقل دو تا سه بار در هفته باید با سرکه رقیق یا مواد مخصوص ضدعفونی شوند تا از رشد باکتری و قارچ جلوگیری شود. همچنین رطوبت محیط نباید بیش از حد بالا رود؛ رطوبت ایده‌آل بین ۴۰ تا ۵۵ درصد است و استفاده از رطوبت‌سنج توصیه می‌شود. مدت زمان مناسب استفاده از دستگاه بخور روزانه چهار تا هشت ساعت است و بهترین زمان استفاده هنگام شب یا زمانی است که خشکی گلو و سرفه وجود دارد.

نتیجه‌ گیری

دستگاه بخور، چه گرم و چه سرد، می‌تواند به کاهش خشکی مجاری تنفسی، بهبود کیفیت تنفس و حمایت از سلامت ریه‌ها کمک کند. بخور سرد برای کودکان و افراد حساس مناسب‌تر است، در حالی که بخور گرم می‌تواند گرفتگی و التهاب ناشی از سرماخوردگی و آنفلوانزا را کاهش دهد. استفاده صحیح، تمیز کردن منظم دستگاه و رعایت میزان مناسب رطوبت، کلید بهره‌مندی از فواید بخور و پیشگیری از خطرات ناشی از استفاده نادرست آن است.