دوز پایین دارو های لاغری ممکن است روند پیری را کند کند

مسئله پیری همیشه یکی از چالش های بزرگ علوم زیستی بوده است. هرچند دانشمندان راهکار های متفاوتی برای کند کردن روند پیری پیشنهاد کرده اند، اما اکنون موج جدیدی از یافته ها نگاه ها را به سمت دارو های لاغری مبتنی بر GLP-1 جلب کرده است؛ دارو هایی که پیش از این تنها به عنوان ابزار کنترل وزن شناخته می شدند. مطالعه ای تازه از دانشگاه هنگ کنگ نشان می دهد دوز های پایین این دارو ها می توانند تاثیری عمیق بر فرآیند های مرتبط با پیری داشته باشند. این یافته ها فعلا روی موش ها به دست آمده اما توجه پژوهشگران سراسر جهان را به خود جلب کرده است.

سازوکار دارو های مبتنی بر GLP-1 و نقش آنها در مقابله با پیری

در این تحقیق، دانشمندان بر یک داروی شناخته شده به نام اگزناتید تمرکز کرده اند؛ دارویی که به عنوان یک آگونیست گیرنده پپتید یک مانند گلوکاگون عمل می کند و در گروه دارو های GLP-1RA قرار می گیرد. پژوهشگران معتقدند این دسته از دارو ها تنها برای کاهش وزن موثر نیستند، بلکه می توانند به شکل مستقیم با فرآیند های زیستی مرتبط با پیری تعامل برقرار کنند.

این تعامل از طریق تاثیر گذاری بر مسیر های مولکولی در سطح ترنسکریپتومیک، اپی ژنتیک و متابولومیک شکل می گیرد؛ یعنی دقیقا همان مکان هایی که تغییرات پیری در بدن ثبت می شود. نتایج اولیه نشان می دهد که مصرف طولانی مدت GLP-1RA می تواند موجب بروز الگو هایی شود که به نوعی کند شدن پیری را نشان می دهند.

دانشمندان اشاره می کنند که این تاثیرات احتمالا نتیجه تنظیم بهتر انرژی سلولی، کاهش التهاب های مزمن و بهبود عملکرد سیستم متابولیکی است. این یافته ها تصویری هیجان انگیز از کاربرد های فراتر از تصور دارو های لاغری ارائه می دهند.

بررسی اثر اگزناتید روی موش های میانسال و جوان

در گام بعد، محققان برای بررسی عملی این فرضیه، آزمایشی دقیق با حضور گروه های مختلف موش انجام دادند. آن ها ۱۸ موش میانسال با سن ۱۰ تا ۱۴ ماه (تقریبا معادل میان سالی در انسان) را به دو گروه تقسیم کردند. یک گروه طی ۳۰ هفته دوز کمی از اگزناتید دریافت کرد و گروه دیگر تنها محلول نمکی گرفت.

در کنار آن، دو گروه دیگر از موش های جوان نیز تحت بررسی قرار گرفتند؛ ۱۰ موش جوان که محلول نمکی دریافت کردند و ۹ موش جوان دیگر که اگزناتید برای آن ها تجویز شد. هدف از این تقسیم بندی، بررسی دقیق این بود که آیا اثرات ضد پیری تنها در شرایط میانسالی بروز می کند یا در سنین پایین نیز قابل مشاهده است.

پژوهشگران پس از دوره درمان، مجموعه ای از آزمایش های شناختی، حرکتی و متابولیکی را روی تمام موش ها انجام دادند تا دقیق ترین داده ها از تغییرات فیزیکی و مولکولی به دست آید.

نتایج آزمایش ها: چه چیزی در بدن موش ها تغییر کرد؟

در پایان پژوهش، تفاوت های معناداری میان گروه ها مشاهده شد. در بخش شناختی، موش های میانسالی که اگزناتید استفاده کرده بودند تفاوت چشمگیری نسبت به گروه نمکی نشان ندادند، اما در بخش فیزیکی همه چیز تغییر کرد. موش های گروه نمکی ضعیف تر بودند و نشانه های پیری در بافت های مختلف بدن آن ها کاملا قابل مشاهده بود.

در مقابل، موش های میانسالی که اگزناتید دریافت کرده بودند، از نظر قدرت فیزیکی، تاب آوری و کیفیت بافتی وضعیت بسیار بهتری نشان دادند. بررسی های مولکولی نیز نشان داد بافت های آن ها جوان تر به نظر می رسد و الگو های پیری در سطح سلولی در آن ها کم تر دیده می شود.

در گروه موش های جوان، مصرف اگزناتید تغییر خاصی ایجاد نکرد که نشان می دهد تاثیر ضد پیری این دارو ممکن است فقط در بدن هایی دیده شود که وارد مرحله میانسالی شده اند و روند پیری آغاز شده است.

پیام این تحقیق برای آینده درمان های ضد پیری

نتایج این پژوهش که در ژورنال معتبر Cell Metabolism منتشر شده، به موج رو به رشد شواهدی اضافه می کند که نشان می دهند دارو های GLP-1 می توانند فراتر از کنترل وزن عمل کنند. در سال های اخیر این دارو ها در درمان برخی مشکلات قلبی، تنظیم قند و کاهش التهاب نیز مورد بررسی قرار گرفته اند.

اکنون با اضافه شدن موضوع مقابله با پیری، دانشمندان چشم انداز جدیدی را بررسی می کنند؛ شاید دارو هایی که ابتدا برای کنترل وزن ساخته شده اند، در آینده یکی از ابزار های اصلی مقابله با پیری و بیماری های مرتبط با سن باشند. البته هنوز هیچ یک از این یافته ها برای کاربرد در انسان تایید نشده و پژوهش ها باید ادامه پیدا کند.

نتیجه گیری

پژوهش دانشگاه هنگ کنگ دریچه ای تازه به دنیای درمان های ضد پیری باز کرده است. این که دارو هایی مانند اوزمپیک، Wegovy یا Zepbound که مبتنی بر GLP-1 هستند، بتوانند تاثیراتی فراتر از کاهش وزن داشته باشند، موضوعی جذاب و امیدوار کننده است. اگرچه تحقیقات انسانی هنوز آغاز نشده، داده های فعلی نشان می دهند دوز های پایین این دارو ها ممکن است روند پیری را در سطح سلولی کند تر کنند. ادامه این مسیر می تواند آینده پزشکی را دگرگون کند و درمان های نوینی برای افزایش سلامت در دوره سالمندی به همراه داشته باشد.