هشدار متخصصان درباره افزایش خطر سکته های قلبی در فصل زمستان
با آغاز فصل‌های سرد سال، بسیاری از افراد تنها به تغییر دمای محیط و سرما توجه می‌کنند، اما آنچه کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد، تأثیر مستقیم سرما بر سلامت قلب و سیستم گردش خون است. کاهش دما باعث بروز...
با آغاز فصل‌های سرد سال، بسیاری از افراد تنها به تغییر دمای محیط و سرما توجه می‌کنند، اما آنچه کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد، تأثیر مستقیم سرما بر سلامت قلب و سیستم گردش خون است. کاهش دما باعث بروز تغییرات فیزیولوژیکی در بدن می‌شود که می‌تواند به‌ویژه برای بیماران قلبی خطرناک باشد.
دکتر محمدمهدی منجم، متخصص قلب و عروق و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی همدان، در گفت‌وگویی علمی هشدار داده است که هوای سرد، نه تنها باعث ناراحتی‌های سطحی مانند بی‌حسی دست و پا یا لرز می‌شود، بلکه می‌تواند محرکی جدی برای بروز سکته قلبی یا تشدید بیماری‌های عروقی باشد. در ادامه، به بررسی اثرات سرما بر سلامت قلب، گروه‌های پرخطر و راهکارهای پیشگیری از آسیب‌های قلبی در فصل زمستان می‌پردازیم.
چگونه سرمای هوا بر عملکرد قلب تأثیر می گذارد؟
بدن انسان در برابر تغییرات دمایی واکنش‌های طبیعی و دفاعی از خود نشان می‌دهد. در هوای سرد، برای حفظ دمای مرکزی بدن، عروق خونی محیطی (به‌ویژه در دست‌ها و پاها) منقبض می‌شوند تا از اتلاف حرارت جلوگیری کنند. این فرآیند باعث افزایش مقاومت عروقی و در نتیجه افزایش فشار خون می‌شود.
در چنین شرایطی، قلب باید با قدرت بیشتری خون را پمپاژ کند تا جریان خون کافی در بدن حفظ شود. این وضعیت برای افراد سالم معمولاً مشکل‌ساز نیست، اما در کسانی که دچار تنگی عروق کرونر یا نارسایی قلبی هستند، می‌تواند منجر به افزایش ناگهانی فشار قلب، درد قفسه سینه یا حتی سکته قلبی شود.
مطالعات جدید در مجلات علمی قلب و عروق، از جمله Circulation و European Heart Journal، نشان داده‌اند که در ماه‌های سرد سال، میزان بروز سکته قلبی تا ۳۰ درصد افزایش پیدا می‌کند. این آمار، اهمیت مراقبت ویژه از سلامت قلب در زمستان را دوچندان می‌کند.
سرما؛ محرکی پنهان برای بیماری های قلبی
سرمای هوا تنها عامل مستقلی برای آسیب قلبی نیست، بلکه اغلب با سایر عوامل خطرزا ترکیب می‌شود و تأثیر آن را چند برابر می‌کند. بسیاری از افراد در فصل زمستان به دلیل کاهش فعالیت بدنی، مصرف غذاهای سنگین، پرنمک و پرچرب، و استرس‌های شغلی یا خانوادگی در معرض خطر بیشتری قرار می‌گیرند.
دکتر منجم اشاره می‌کند که این ترکیب می‌تواند همانند یک «طوفان کامل» برای قلب عمل کند. وقتی بدن در معرض هوای سرد قرار می‌گیرد، هم‌زمان افزایش فشار خون، بالا رفتن چربی خون، تنگی عروق و استرس‌های روانی می‌تواند زمینه‌ساز بروز سکته قلبی باشد.
همچنین، در ماه‌های زمستان، شیوع بیماری‌های ویروسی مانند آنفلوآنزا و کرونا بیشتر است و این عفونت‌ها نیز می‌توانند موجب التهاب عروق و افزایش فشار بر عضله قلب شوند. بنابراین، سرما به‌عنوان یک کاتالیزور خطرناک برای بیماران قلبی عمل می‌کند و باید جدی گرفته شود.
گروه های در معرض خطر؛ بمب های ساعتی خاموش
سرما برای همه یکسان خطرناک نیست. در حالی که افراد سالم ممکن است تنها احساس سردی کنند، کسانی که دارای سابقه بیماری قلبی، فشار خون بالا یا کلسترول زیاد هستند، در معرض خطر واقعی قرار دارند.
دکتر منجم تأکید می‌کند که بیماران قلبی شناخته‌شده تنها بخشی از این گروه پرخطر هستند. افراد میانسال با سبک زندگی کم‌تحرک، سیگاری‌ها، مبتلایان به دیابت یا چاقی مفرط و حتی کسانی که استرس مزمن دارند، نیز ممکن است بدون آن‌که بدانند، در آستانه بروز یک حمله قلبی باشند.
به همین دلیل، متخصصان توصیه می‌کنند حتی افرادی که هیچ علامتی ندارند، در فصل‌های سرد سال چکاپ کامل قلب، اندازه‌گیری فشار خون و بررسی سطح کلسترول و قند خون را انجام دهند. تشخیص زودهنگام مشکلات قلبی می‌تواند از وقوع حوادث ناگهانی جلوگیری کند و جان افراد را نجات دهد.
راهکارهای پیشگیری از آسیب‌های قلبی در هوای سرد
با رعایت چند اقدام ساده اما مؤثر، می‌توان خطر بروز عوارض قلبی در فصل سرما را به میزان زیادی کاهش داد. متخصصان قلب توصیه می‌کنند که مراقبت از قلب در زمستان باید به یک عادت روزمره تبدیل شود، نه فقط یک هشدار موقتی.
- پوشش مناسب بدن: استفاده از لباس‌های چندلایه، شال گردن و کلاه برای جلوگیری از ورود هوای سرد به ریه‌ها ضروری است. پوشاندن گردن و سینه به‌ویژه برای بیماران قلبی اهمیت ویژه‌ای دارد.
- گرم کردن بدن پیش از خروج از منزل: چند دقیقه حرکات کششی یا نرمش سبک در خانه باعث می‌شود جریان خون به‌تدریج افزایش یابد و قلب برای مواجهه با سرما آماده شود.
- اجتناب از فعالیت سنگین در فضای سرد: انجام کارهای فیزیکی شدید مانند برف‌روبی یا دویدن در هوای سرد ممکن است باعث فشار ناگهانی بر قلب شود.
- مصرف مایعات و غذای سالم: نوشیدنی‌های گرم، سوپ‌های سبک و غذاهای سرشار از پتاسیم و امگا ۳ (مانند ماهی، گردو و سبزیجات تازه) به حفظ عملکرد قلب کمک می‌کنند.
- کنترل منظم فشار خون و داروها: بیماران قلبی باید داروهای خود را طبق تجویز پزشک مصرف کنند و از قطع ناگهانی آنها در فصل سرما خودداری نمایند.
پژوهش‌های جدید نشان می‌دهد که حتی کاهش اندک دمای محیط می‌تواند فشار خون را تا چند میلی‌متر جیوه افزایش دهد. بنابراین، توجه به این نکات پیشگیرانه، می‌تواند در جلوگیری از سکته‌های قلبی نقش حیاتی داشته باشد.
اهمیت مراقبت روانی و کنترل استرس در فصول سرد
یکی از جنبه‌های کمتر شناخته‌شده تأثیر سرما، افزایش استرس و افسردگی فصلی است. این وضعیت می‌تواند با افزایش ترشح هورمون‌های استرس‌زا مانند آدرنالین و کورتیزول، فشار مضاعفی بر قلب وارد کند.
برای کنترل این وضعیت، توصیه می‌شود افراد در زمستان از نور طبیعی بیشتر استفاده کنند، فعالیت بدنی منظم داشته باشند و خواب کافی (۷ تا ۸ ساعت در شب) را در اولویت قرار دهند. همچنین، مصرف خوراکی‌های حاوی منیزیم و ویتامین ب ۶ مانند موز، اسفناج و آجیل‌ها می‌تواند در کاهش استرس و حفظ سلامت قلب مؤثر باشد.
نتیجه گیری
فصل زمستان، تنها فصل سرما و برف نیست، بلکه زمانی حساس برای مراقبت از سلامت قلب به شمار می‌رود. کاهش دما، افزایش فشار خون، تغییر سبک زندگی و استرس‌های فصلی می‌توانند با هم ترکیب شده و زمینه‌ساز بروز حملات قلبی شوند.
همان‌طور که دکتر محمدمهدی منجم تأکید می‌کند، «پیشگیری، کلید اصلی حفظ سلامت قلب» است. رعایت توصیه‌های ساده مانند پوشش مناسب، گرم نگه‌داشتن بدن، مصرف غذای سالم و کنترل فشار خون می‌تواند از بروز مشکلات جدی جلوگیری کند.