مصرف خودسرانه پمادهای کورتونی، عامل اصلی گسترش قارچ پوستی در کشور

در سال‌های اخیر، موارد ابتلا به قارچ‌های پوستی در کشور افزایش قابل توجهی داشته است. بسیاری از بیماران، به جای مراجعه به متخصص پوست، خودسرانه یا با تجویز پزشکان غیرمتخصص از پمادهای کورتونی استفاده می‌کنند. این اقدام نادرست نه تنها موجب بهبود بیماری نمی‌شود، بلکه باعث پنهان شدن قارچ در لایه‌های زیرین پوست و در نهایت گسترش شدید عفونت می‌گردد.

متخصصان پوست تأکید می‌کنند که درمان زودهنگام قارچ پوستی با داروهای ضدقارچ بسیار ساده و مؤثر است، اما مصرف ناآگاهانه پمادهای حاوی کورتون مانند بتامتازون، فلوسینولون و کلوبتازول می‌تواند بیماری را مزمن و درمان را دشوار کند. در ادامه، به بررسی علمی و دقیق این موضوع و راهکارهای پیشگیری از این اشتباه رایج می‌پردازیم.

افزایش موارد قارچ پوستی و دلایل شیوع آن

در سال‌های اخیر، متخصصان پوست از افزایش چشمگیر موارد عفونت قارچی در کشور خبر داده‌اند. این بیماری‌ها که در دسته عفونت‌های پوستی شایع قرار می‌گیرند، معمولاً به صورت ضایعات دایره‌ای شکل همراه با خارش و پوسته‌ریزی ظاهر می‌شوند.

عوامل متعددی در افزایش شیوع این بیماری‌ها نقش دارند. از جمله تماس مداوم پوست با رطوبت، استفاده از لباس‌های تنگ و غیرنخی، بهداشت فردی نامناسب، تعریق زیاد، استفاده مشترک از وسایل شخصی مانند حوله و لباس و همچنین مصرف نادرست داروهای کورتونی.

اگر در مراحل اولیه به متخصص پوست مراجعه شود، تشخیص قارچ پوستی بسیار ساده بوده و درمان با داروهای موضعی ضدقارچ در مدت کوتاهی انجام می‌گیرد. اما تأخیر در درمان یا انتخاب داروی اشتباه می‌تواند بیماری را گسترده و پیچیده کند.

مصرف اشتباه پمادهای کورتونی؛ دشمن پنهان پوست

یکی از اشتباهات رایج در میان بیماران، استفاده خودسرانه از پمادهای کورتونی برای رفع خارش و التهاب پوست است. این پمادها مانند بتامتازون، فلوسینولون و کلوبتازول، در ظاهر باعث کاهش علائم می‌شوند اما در واقع، قارچ را به عمق پوست هدایت می‌کنند.

پمادهای کورتونی خاصیت ضدالتهابی قوی دارند و ممکن است موقتاً قرمزی و خارش را کاهش دهند. اما این داروها در موارد عفونت قارچی، اثر معکوس دارند. کورتون‌ها سیستم ایمنی موضعی پوست را تضعیف کرده و شرایط را برای رشد بیشتر قارچ فراهم می‌سازند. در نتیجه، بیماری به جای بهبود، در لایه‌های زیرین پوست پنهان می‌شود و پس از قطع دارو، با شدت بیشتری بازمی‌گردد.

متخصصان پوست هشدار می‌دهند که استفاده بدون تجویز از این پمادها نه تنها روند درمان را مختل می‌کند بلکه منجر به درماتوفیت ناشناخته (Tinea Incognito) می‌شود؛ نوعی از قارچ پوستی که در اثر مصرف بی‌رویه داروهای کورتونی ایجاد شده و درمان آن بسیار سخت‌تر است.

درماتوفیت ناشناخته؛ نتیجه مصرف نادرست داروهای کورتونی

درماتوفیت ناشناخته اصطلاحی است که متخصصان پوست برای مواردی به کار می‌برند که قارچ پوستی به دلیل مصرف داروهای کورتونی ظاهر طبیعی خود را از دست داده و تشخیص آن دشوار شده است.

در این شرایط، ضایعات قارچی ممکن است دیگر به شکل دایره‌ای کلاسیک نباشند و به صورت لکه‌های گسترده، قرمز و پوسته‌دار روی بدن دیده شوند. این بیماری معمولاً به سرعت گسترش می‌یابد و ممکن است نواحی وسیعی از بدن را درگیر کند.

درمان درماتوفیت ناشناخته بسیار دشوارتر از قارچ پوستی ساده است و معمولاً نیاز به مصرف داروهای ضدقارچ خوراکی قوی به مدت دو تا سه ماه دارد. علاوه بر این، بیمار باید از هرگونه استفاده مجدد از پمادهای کورتونی خودداری کند تا روند درمان مؤثر باشد. در برخی موارد، درمان کامل ممکن است چندین ماه طول بکشد.

تشخیص صحیح؛ گام نخست در درمان موفق قارچ پوستی

یکی از مهم‌ترین مراحل درمان عفونت‌های پوستی، تشخیص دقیق نوع بیماری است. از آن‌جا که علائم قارچ پوستی ممکن است با بیماری‌هایی مانند اگزما، پسوریازیس یا آلرژی پوستی اشتباه گرفته شود، تشخیص باید توسط متخصص پوست یا از طریق آزمایش قارچ‌شناسی انجام گیرد.

پزشک با نمونه‌برداری از پوست و بررسی میکروسکوپی می‌تواند نوع قارچ را مشخص کرده و داروی مناسب را تجویز کند. در صورت تشخیص قارچ، داروهای ضدقارچ موضعی مانند کلوتریمازول، تربینافین یا میکونازول استفاده می‌شوند. اما اگر آزمایش قارچ منفی باشد، پزشک می‌تواند از پمادهای کورتونی برای کاهش التهاب یا خارش بهره ببرد.

بنابراین، تشخیص درست، کلید اصلی درمان است و از مصرف اشتباه داروهایی که ممکن است وضعیت بیمار را وخیم‌تر کنند، جلوگیری می‌کند.

درمان‌ های استاندارد و توصیه‌ های پیشگیرانه

درمان قارچ پوستی معمولاً با استفاده از داروهای ضدقارچ موضعی یا خوراکی انجام می‌شود. در موارد خفیف، پمادهای ضدقارچ مانند کلوتریمازول و اکانازول کافی هستند. اما در عفونت‌های شدید و گسترده، پزشک ممکن است داروهای خوراکی مانند فلوکونازول یا تربینافین را به مدت چند هفته تا چند ماه تجویز کند.

برای جلوگیری از بازگشت بیماری و گسترش آن، رعایت نکات زیر ضروری است:

• خشک نگه داشتن نواحی مرطوب بدن مانند کشاله ران و بین انگشتان پا
• استفاده از لباس‌های نخی و گشاد
• شست‌وشوی منظم لباس‌ها و ملحفه‌ها با آب گرم
• پرهیز از استفاده مشترک از وسایل شخصی
• مراجعه به پزشک متخصص در صورت مشاهده علائم اولیه بیماری

رعایت این نکات ساده می‌تواند احتمال ابتلا و گسترش قارچ پوستی را به شکل چشمگیری کاهش دهد.

هشدار به پزشکان عمومی و اهمیت ارجاع به متخصص

متخصصان پوست توصیه می‌کنند که پزشکان عمومی هنگام مواجهه با بیماران دارای خارش یا ضایعات پوستی، پیش از تجویز هرگونه داروی کورتونی، تشخیص دقیق بیماری را در اولویت قرار دهند.

اگر احتمال وجود قارچ پوستی مطرح باشد، باید ابتدا آزمایش قارچ‌شناسی انجام شود و تنها در صورت منفی بودن نتیجه، استفاده از داروهای کورتونی مجاز است.

متأسفانه، در بسیاری از موارد، بیماران به پزشکانی مراجعه می‌کنند که برای کاهش سریع خارش، پمادهای کورتونی تجویز می‌کنند. این تصمیم نادرست باعث پنهان شدن بیماری و در نهایت گسترش آن می‌شود. آموزش پزشکان عمومی در زمینه تشخیص صحیح ضایعات قارچی می‌تواند نقش مهمی در پیشگیری از این روند مخرب ایفا کند.

نتیجه‌ گیری

مصرف خودسرانه پمادهای کورتونی یکی از عوامل اصلی گسترش قارچ پوستی در جامعه است. در حالی که درمان زودهنگام با داروهای ضدقارچ ساده و مؤثر است، استفاده نادرست از داروهای حاوی کورتون می‌تواند روند درمان را پیچیده و طولانی کند.

بهترین راهکار، مراجعه به پزشک متخصص پوست در مراحل اولیه بیماری و پرهیز از مصرف خودسرانه داروهاست. همچنین، آگاهی‌بخشی عمومی در مورد تفاوت بین خارش‌های ناشی از قارچ و اگزما، می‌تواند از بروز بسیاری از موارد مزمن پیشگیری کند.