رژیم کتوژنیک و خطرات پنهان برای مردان: چرا پاسخ بدن به جنسیت بستگی دارد؟

رژیم کتوژنیک در سال‌های اخیر به یکی از پرطرفدارترین روش‌ها برای کاهش وزن و کنترل قند خون تبدیل شده است. این رژیم که بر مصرف زیاد چربی و محدودیت شدید کربوهیدرات‌ها تمرکز دارد، نه تنها میان افراد عادی بلکه در جوامع پزشکی برای درمان برخی بیماری‌ها مانند دیابت نوع ۲ و صرع نیز کاربرد دارد. اما یافته‌های علمی جدید نشان می‌دهند که تأثیرات این رژیم برای همه یکسان نیست و جنسیت می‌تواند نقش تعیین‌کننده‌ای در واکنش بدن ایفا کند. در واقع، مردان ممکن است در معرض آسیب‌های سلولی جدی قرار بگیرند، در حالی که زنان تا حد زیادی از این اثرات مصون هستند.

رژیم کتوژنیک چگونه عمل می‌ کند؟

رژیم کتوژنیک با حذف کربوهیدرات‌ها و جایگزینی آن‌ها با چربی، بدن را وادار می‌کند که به جای گلوکز از چربی‌ها به عنوان منبع اصلی انرژی استفاده کند. این فرایند که «کتوزیس» نام دارد، منجر به تولید کتون‌ها در کبد می‌شود. کتوزیس در بسیاری از افراد به کاهش وزن سریع، کنترل قند خون و حتی بهبود تمرکز ذهنی کمک می‌کند. اما تحقیقات اخیر نشان داده‌اند که این تغییر سوخت‌رسانی در بدن همیشه بی‌خطر نیست و می‌تواند عواقب متفاوتی در مردان و زنان داشته باشد.

یافته‌ های جدید درباره تفاوت‌ های جنسیتی

دانشمندان دانشگاه علوم بهداشت تگزاس در شهر سن آنتونیو کشف کرده‌اند که رژیم کتوژنیک در موش‌های نر موجب افزایش چشمگیر سلول‌های «سنسنت» یا پیری‌پذیر می‌شود. این سلول‌ها که با افزایش سن و استرس‌های محیطی ایجاد می‌شوند، عملکرد طبیعی بافت‌ها را مختل کرده و روند پیری را تسریع می‌کنند. در مقابل، موش‌های ماده تحت همان رژیم چنین تغییری را تجربه نکردند. این نتایج به روشنی نشان می‌دهد که هورمون‌ها، به‌ویژه استروژن، نقش محافظتی مهمی در بدن زنان ایفا می‌کنند.

نقش هورمون‌ ها در واکنش به رژیم کتوژنیک

هورمون‌ها یکی از اصلی‌ترین عوامل تفاوت در پاسخ بدن به رژیم‌های غذایی هستند. در این مطالعه، محققان دریافتند که تنها موش‌های نر دچار افزایش سلول‌های سنسنت و استرس اکسیداتیو شدند. وقتی به این موش‌ها استروژن تزریق شد، از تغییرات مضر جلوگیری گردید. از سوی دیگر، زمانی که به موش‌های ماده داروی تاموکسیفن (که اثر استروژن را مسدود می‌کند) داده شد، آن‌ها نیز دچار همان تغییرات منفی شدند. این یافته‌ها نشان می‌دهد که استروژن نه تنها در سیستم تولیدمثل بلکه در حفظ سلامت سلولی و مقابله با آسیب‌های ناشی از رژیم‌های پرچرب نقش اساسی دارد.

اثر محافظتی استروژن بر سلامت سلول‌ ها

استروژن با کاهش استرس اکسیداتیو و جلوگیری از افزایش سلول‌های پیری‌پذیر، نوعی سپر دفاعی برای بدن زنان ایجاد می‌کند. همین عامل می‌تواند توضیح دهد که چرا زنان در برابر برخی بیماری‌های متابولیک و قلبی – عروقی نسبت به مردان مقاوم‌تر هستند. یافته‌ها نشان می‌دهد که حتی رژیم‌های پرچرب دیگری که میزان کربوهیدرات بیشتری نسبت به کتوژنیک دارند، باز هم در موش‌های نر اثرات منفی مشابهی ایجاد می‌کنند؛ در حالی که موش‌های ماده تا حد زیادی مقاوم باقی می‌مانند.

پیامد های این تحقیقات برای انسان

اگرچه این مطالعات روی مدل‌های حیوانی انجام شده است، اما نتایج آن می‌تواند پیامدهای مهمی برای انسان‌ها داشته باشد. مردانی که رژیم کتوژنیک را بدون نظارت پزشکی دنبال می‌کنند، ممکن است در معرض آسیب‌های سلولی قرار بگیرند که در بلندمدت خطر بیماری‌های قلبی، پیری زودرس و مشکلات متابولیک را افزایش می‌دهد. از سوی دیگر، زنان به دلیل وجود استروژن از این اثرات محافظت بیشتری دارند، هرچند این به معنای بی‌خطر بودن کامل رژیم برای آن‌ها نیست.

نتیجه گیری

رژیم کتوژنیک هرچند می‌تواند در کاهش وزن و مدیریت برخی بیماری‌ها مؤثر باشد، اما خطرات آن برای مردان نباید نادیده گرفته شود. نقش هورمون استروژن در محافظت از بدن زنان نشان می‌دهد که جنسیت عامل کلیدی در موفقیت یا شکست این رژیم است. بنابراین، پیش از آغاز رژیم کتوژنیک، مشاوره با پزشک و انجام بررسی‌های دقیق پزشکی ضروری است. در نهایت، انتخاب یک رژیم غذایی متعادل و پایدار، که متناسب با شرایط فردی طراحی شود، بهترین راهکار برای حفظ سلامت در بلندمدت خواهد بود.