توصیه‌ های طب سنتی برای تغذیه سالم و تنظیم مزاج

طب سنتی ایران با نگاه جامع به مزاج افراد و شرایط محیطی، بر تغذیه‌ای سالم و هماهنگ با طبیعت تأکید دارد. این مکتب نه تنها انتخاب نوع غذا، بلکه زمان مصرف، روش ترکیب و شیوه آماده‌سازی آن را نیز مهم می‌داند. رعایت این اصول می‌تواند سلامت جسم و روان را حفظ کرده و از بروز بیماری‌ها پیشگیری کند.

تغذیه در طب سنتی یک رویکرد علمی است که مبتنی بر شناخت دقیق مزاج، اقلیم، فصل، سن و شرایط روحی افراد طراحی شده است. برخلاف رویکرد مدرن که بر ارزش غذایی و کالری تمرکز دارد، طب سنتی هدفی جامع دارد: ایجاد تعادل در بدن و پیشگیری از بیماری‌ها.

تغذیه متناسب با مزاج

هر فرد دارای مزاجی خاص است که می‌تواند گرم، سرد، خشک یا تر باشد. انتخاب غذا بر اساس مزاج، باعث افزایش کارایی بدن، تقویت سیستم ایمنی و پیشگیری از بیماری‌های مختلف می‌شود. در طب سنتی، نادیده گرفتن مزاج و مصرف خوراکی‌های نامناسب می‌تواند منجر به سوء هاضمه، ضعف عمومی و حتی بیماری‌های مزمن شود.

• سردمزاج‌ها: بهتر است از غذاهای گرم و تقویت‌کننده استفاده کنند، مانند زنجبیل، خرما، گوشت گوسفند و عسل. مصرف خیار، ماست، دوغ و عدس برای این افراد محدود شود.
• گرم‌مزاج‌ها: باید از مصرف بیش از حد غذاهای گرم و محرک مانند گوشت قرمز، فلفل، دارچین و عسل پرهیز کنند و بیشتر به لبنیات، کاهو، خرفه و آلو توجه داشته باشند.

تغذیه فصلی

تغذیه فصلی یکی از اصول کلیدی طب سنتی است که با تغییرات طبیعت و نیازهای بدن در هر فصل هماهنگ می‌شود. غذاهای مناسب فصل باعث تقویت سیستم ایمنی، جلوگیری از بیماری‌ها و افزایش انرژی بدن می‌شوند. استفاده از مواد غذایی تازه و متناسب با دما و رطوبت محیط، اهمیت ویژه‌ای دارد.

• تابستان: غذاهای سبک و خنک مانند آش دوغ، آب‌دوغ خیار، هندوانه و آلو برای دفع گرمای بدن مناسب هستند.
• زمستان: غذاهای گرم و مقوی مانند آبگوشت، عدسی، خورش بادمجان و حلیم به حفظ انرژی و گرمای بدن کمک می‌کنند.
• بهار: استفاده از آش سبزی و سوپ‌های لطیف به پاک‌سازی و تقویت بدن توصیه می‌شود.
• پاییز: مصرف کدو، سیب، انار، زرشک و غذاهای سبک و متعادل باعث آماده شدن بدن برای فصل سرد می‌شود.

زمان و آداب غذا خوردن

در طب سنتی، زمان و شرایط مصرف غذا نقش مهمی در هضم، جذب مواد مغذی و حفظ انرژی بدن دارد. خوردن غذا در زمان مناسب و با تمرکز کامل باعث افزایش بهره‌وری غذایی و سلامت گوارش می‌شود.

• غذا خوردن زمانی که واقعاً گرسنه هستید، نه طبق ساعت.
• صرف غذا در محیط آرام و بدون استرس، دور از تلویزیون، موبایل یا کارهای دیگر.
• خودداری از نوشیدن آب سرد یا نوشابه بلافاصله بعد از غذا؛ این کار موجب اختلال در هضم و ضعف معده می‌شود.

اولویت با غذاهای ساده و خانگی

مصرف غذاهای تازه، طبیعی و بدون افزودنی‌ها از اصول اساسی طب سنتی است. غذاهای آماده، یخ‌زده و فست‌فود می‌توانند تولید خلط‌های مضر و رسوبات در بدن را افزایش دهند و سلامت را تهدید کنند.

• آش جو، عدسی، شله‌زرد، آبگوشت کم‌چرب، حریره بادام و شیربرنج.
• نان سنگک با سبزی تازه و غذاهای سنتی جایگزین مناسب برای وعده‌های روزانه هستند.

پرهیزهای مهم غذایی

در طب سنتی، ترکیب‌های ناسازگار و زیاده‌روی در خوردن غذاهای سالم می‌توانند مشکلات گوارشی و سوء مزاج ایجاد کنند. رعایت این پرهیزها باعث حفظ تعادل در بدن و تقویت سلامت می‌شود.

• شیر و ماهی
• ماست و گوشت
• تخم‌مرغ و سیر
• شیر با ترشی

«قلیل‌الغذا، کثیرالعمر»؛ یعنی خوردن غذای کم و با کیفیت بالا طول عمر و سلامتی بدن را افزایش می‌دهد.

جمع‌ بندی

طب سنتی ایرانی، تغذیه را تنها مصرف غذا نمی‌داند، بلکه آن را بخشی از سبک زندگی سالم می‌شمارد. رعایت مزاج‌شناسی، تغذیه فصلی، زمان‌بندی صحیح وعده‌ها، پرهیز از ترکیبات ناسازگار و اولویت غذاهای ساده و طبیعی، می‌تواند سلامت جسم و روان را تضمین کند. با رعایت این اصول، سفره ایرانی به نسخه‌ای کامل برای طول عمر و تندرستی تبدیل می‌شود.