تحولی تاریخی در علم پزشکی: تعویض دریچه قلب بدون نیاز به باز کردن قفسه سینه

درمان بیماری‌های قلبی، به‌ویژه نارسایی دریچه آئورت، همواره یکی از چالش‌برانگیزترین حوزه‌های پزشکی بوده است. تا همین اواخر، تعویض دریچه قلب نیازمند جراحی‌های باز و پرخطر بود که با درد، عوارض و دوران نقاهت طولانی همراه بود. اما به‌تازگی، جراحان کلینیک کلیولند آمریکا توانسته‌اند برای نخستین‌بار در جهان، دریچه آئورت قلب را بدون باز کردن قفسه سینه و تنها از طریق برشی کوچک در ناحیه گردن جایگزین کنند؛ اقدامی بی‌سابقه که آینده جراحی‌های قلب را دگرگون خواهد کرد.

دستاوردی جهانی: تعویض دریچه آئورت با کمک ربات و بدون باز کردن سینه

این نوآوری پزشکی نه‌تنها یک پیشرفت فنی است، بلکه نقطه عطفی در مسیر کمتر تهاجمی کردن جراحی‌های قلبی به شمار می‌آید. با حذف نیاز به باز کردن استخوان جناغ و ورود به فضای داخلی قفسه سینه، میزان آسیب‌دیدگی بافت‌ها به حداقل رسیده و روند بهبود بیماران به‌طرز چشمگیری تسریع می‌یابد.

• جراحی توسط دکتر ماریجان کوپریواناک، از جراحان ارشد کلینیک کلیولند، انجام شد.
• این روش به‌عنوان نخستین کاربرد بالینی دسترسی ترانس‌سرویکال رباتیک (از طریق گردن) برای تعویض دریچه آئورت ثبت شده است.
• در این جراحی، از یک سیستم رباتیک پیشرفته استفاده شد که امکان دقت و کنترل بیشتر را در ناحیه محدود اطراف قلب فراهم می‌کند.
• چهار بیمار در اوایل سال جاری این روش را تجربه کرده‌اند و همگی در مدت زمان کوتاهی از بیمارستان ترخیص شدند.

روشی بدون دردهای مزمن و بدون باز کردن سینه

در جراحی‌های مرسوم تعویض دریچه آئورت، معمولا برش بزرگی در قفسه سینه از طریق استرنوتومی انجام می‌شود که با درد شدید و دوران نقاهت طولانی همراه است. اما این روش نوین توانسته است این چالش‌ها را به‌کلی از میان بردارد.

• در روش جدید، تنها یک برش کوچک در خط چین طبیعی گردن ایجاد می‌شود.
• با استفاده از بازوهای رباتیک، جراحان کنترل دقیق‌تری بر موقعیت دریچه دارند.
• بیمارانی که تحت این عمل قرار گرفتند، تنها با داروهای ساده‌ای مانند استامینوفن و ایبوپروفن درد خود را کنترل کردند.
• یکی از بیماران تنها یک هفته پس از عمل، به فعالیت ورزشی بازگشت.

پیش‌ زمینه علمی و تست‌ های اولیه روی اجساد انسانی

توسعه این روش نتیجه سال‌ها تجربه و مطالعات پیشین بر روی جراحی‌های رباتیک از ناحیه گردن است. دکتر کوپریواناک پیش از انجام این عمل بر روی بیماران زنده، آزمایش‌های گسترده‌ای را بر روی نمونه‌های جسد انسانی انجام داده است.

• در مرکز تحقیقات لرنر، بیش از ۲۰ جسد مورد آزمایش قرار گرفتند تا ایمنی و کارایی روش تأیید شود.
• این تجربه باعث شد تا نحوه ورود ربات از گردن به حفره قفسه سینه با دقت بیشتری طراحی شود.
• ترکیب تجربه بالینی و تحقیقات آزمایشگاهی، به موفقیت نهایی این روش کمک شایانی کرده است.

سرعت بالا، دقت بیشتر و چشم‌ انداز آینده جراحی قلب

یکی از نقاط قوت این تکنیک، کاهش چشمگیر زمان جراحی و بستری شدن در بیمارستان است. این موضوع نه‌تنها برای بیمار، بلکه از نظر اقتصادی و بهره‌وری بیمارستانی نیز حائز اهمیت است.

• میانگین زمان بستن شریان آئورت در چهار مورد نخست، حدود ۱۴۰ دقیقه گزارش شده است.
• سن بیماران بین ۶۰ تا ۷۴ سال بوده است که نشان از امکان اجرای این روش برای گروه‌های سنی مختلف دارد.
• تنها یک مورد به ضربان‌ساز نیاز پیدا کرد که پس از شش روز از بیمارستان مرخص شد.
• هدف فعلی تیم جراحی، کاهش زمان بستن آئورت به ۹۰ دقیقه و در آینده به ۶۰ دقیقه است.

پتانسیل گسترش این روش در آینده نزدیک

با اثبات ایمنی و کارایی این روش، برنامه‌هایی برای توسعه و به‌کارگیری آن در مراکز درمانی دیگر در حال تدوین است. جراحان امیدوارند که بتوانند این نوآوری را به یکی از گزینه‌های اصلی درمان نارسایی دریچه آئورت در سطح جهان تبدیل کنند.

• طراحی ابزارهای خاص و بخیه‌های جدید با قابلیت انطباق با آناتومی گردن در دست اجرا است.
• هدف نهایی، مرخص شدن برخی بیماران در روز دوم پس از جراحی است.
• در حال حاضر این روش تنها در کلینیک کلیولند قابل انجام است، اما رایزنی برای انتقال فناوری به مراکز پیشرفته دیگر در حال پیگیری است.

نتیجه‌ گیری

پیشرفت‌های نوین در جراحی‌های قلبی بار دیگر اثبات کرده‌اند که فناوری رباتیک می‌تواند آینده درمان‌های پزشکی را متحول کند. تعویض دریچه قلب بدون باز کردن سینه، نه‌تنها از منظر فنی یک شاهکار است، بلکه از نظر انسانی نیز گامی بزرگ در جهت کاهش درد، افزایش سرعت بهبودی و ارتقای کیفیت زندگی بیماران به‌شمار می‌آید. انتظار می‌رود با ادامه تحقیقات و آموزش جراحان در سراسر جهان، این روش به‌زودی به یک استاندارد نوین جهانی تبدیل شود.