افزایش آمار بیماری‌ های مشترک انسان و حیوان در ایران

حیوان گزیدگی و بیماری‌های ناشی از آن، به ویژه هاری، همواره یکی از دغدغه‌های بهداشتی در کشورها به شمار می‌رود. در این مقاله، با توجه به آمار جدید و تحلیل‌های صورت گرفته، وضعیت این بیماری‌ها در ایران بررسی شده است. افزایش چشمگیر موارد حیوان گزیدگی در سال‌های اخیر و آمار مرگ و میر ناشی از بیماری هاری نشان‌دهنده اهمیت بالای پیشگیری و واکسیناسیون است.

روند افزایشی بیماری‌ های مشترک انسان و حیوان

بر اساس گفته‌های رئیس مرکز بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت، جهان با بیش از ۱۴۰۰ بیماری عفونی شناخته‌شده روبه‌رو است که حدود ۶۰ درصد از آن‌ها از حیوان به انسان منتقل می‌شوند. این بیماری‌ها به عنوان بیماری‌های مشترک میان انسان و دام شناخته می‌شوند و می‌توانند به سرعت به بحران‌های بهداشتی تبدیل شوند.

بیماری‌های مشترک انسان و حیوان شامل بیماری‌هایی همچون تب مالت، سالک، و هاری هستند که معمولاً از طریق تماس با حیوانات آلوده یا مصرف مواد غذایی آلوده به انسان منتقل می‌شوند. بررسی‌ها نشان می‌دهند که ۸۰ درصد بیماری‌های نوپدید طی ۴۰ سال گذشته، ریشه در دام و حیوانات دارند.

کشورهای صنعتی با برنامه‌ریزی دقیق و سیاست‌های پیشگیرانه توانسته‌اند از بروز چنین بیماری‌هایی جلوگیری کنند و کنترل مؤثری بر روی آن‌ها داشته باشند. این موفقیت‌ها ناشی از همکاری‌های مشترک بین نهادهای مربوط به سلامت انسان و دام است که موجب کاهش شیوع بیماری‌ها شده است.

بیماری‌ های مهم مشترک در ایران

در حال حاضر، دو بیماری مهم مشترک انسان و دام در ایران وجود دارد که وضعیت نگران‌کننده‌ای دارند. یکی از این بیماری‌ها، تب مالت است که به دلیل انتقال از دام به انسان می‌تواند مشکلات زیادی ایجاد کند. در سال گذشته، بیش از ۱۹۷۲ مورد ابتلا به این بیماری در کشور گزارش شده است.

تب مالت یک بیماری با منشأ دامی است که از طریق مصرف لبنیات غیرپاستوریزه یا تماس مستقیم با دام آلوده منتقل می‌شود. بیماری تب مالت می‌تواند در افراد دچار عوارض شدید و خطرناک شود. از آنجا که واکسن پیشگیرانه‌ای برای انسان وجود ندارد، واکسیناسیون دام‌ها به عنوان تنها روش پیشگیری شناخته می‌شود.

از دیگر عوامل انتقال بیماری می‌توان به تماس مستقیم با ترشحات زایمانی و سایر ترشحات دام‌های آلوده اشاره کرد. به همین دلیل، افرادی که در دامداری‌ها یا مشاغل مرتبط با حیوانات فعالیت دارند، باید به دقت از روش‌های پیشگیری و مراقبت‌های بهداشتی پیروی کنند.

افزایش ۲۰ درصدی حیوان گزیدگی در کشور

آمارهای جدید نشان می‌دهند که در سال گذشته تعداد کل موارد حیوان گزیدگی در ایران به ۴۹ هزار نفر رسیده است. این میزان نسبت به سال گذشته حدود ۲۰ درصد افزایش داشته است. این موارد شامل گزش‌هایی از سوی سگ‌ها، گربه‌ها، گرگ‌ها و سایر حیوانات است که برای پیشگیری از هاری تحت مراقبت‌های درمانی قرار گرفته‌اند.

در راستای پیشگیری از هاری، وزارت بهداشت موفق به واکسینه کردن بیش از ۴۰۹ هزار نفر در برابر این بیماری شد. برای هر مورد گزش، معمولاً سه نوبت واکسیناسیون انجام می‌شود. این فرآیند هزینه‌های قابل توجهی را به نظام سلامت تحمیل می‌کند. طبق برآوردها، برای واکسیناسیون این تعداد نفر، حدود یک میلیون و ۲۰۰ هزار دوز واکسن تزریق شده است.

چالش‌ های موجود در مقابله با حیوان گزیدگی

با توجه به اینکه در بسیاری از کشورهای پیشرفته، حیوانات خانگی مانند سگ و گربه تنها در صورتی مجاز به نگهداری هستند که به‌طور کامل واکسینه شده باشند، کنترل بیماری هاری در این کشورها به راحتی انجام می‌شود. در ایران، کنترل هاری در حیوانات خانگی، به‌ویژه سگ‌ها، باید در اولویت قرار گیرد.

در ایران، آمار گزش حیوانات خانگی مانند سگ‌ها و گربه‌ها، به‌ویژه سگ‌های ولگرد، بسیار نگران‌کننده است. بررسی‌ها نشان می‌دهند که حدود ۹۵ درصد موارد حیوان گزیدگی توسط سگ‌ها و گربه‌ها اتفاق می‌افتد. از این میزان، نزدیک به ۸۰ درصد مربوط به سگ‌هاست که بسیاری از آن‌ها واکسینه نشده‌اند.

اقدامات پیشگیرانه باید شامل کنترل بیماری هاری در حیوانات اهلی، به‌ویژه سگ‌ها، و همچنین در حیوانات وحشی مانند شغال‌ها و گرگ‌ها باشد. این اقدامات به‌ویژه برای کاهش هزینه‌های درمان انسانی ضروری است. علاوه بر واکسیناسیون حیوانات، آموزش عمومی و بالا بردن سطح آگاهی مردم نیز از اهمیت زیادی برخوردار است.

چالش‌ های تأمین منابع دارویی و واکسن

در حال حاضر، چالش‌های متعددی در زمینه تأمین واکسن‌های ضروری برای مقابله با حیوان گزیدگی و بیماری‌های مشترک انسان و حیوان وجود دارد. زمانی که منابع محدود باشد، دولت باید اولویت‌بندی کند که کدام واکسن‌ها باید به‌طور فوری تأمین شوند. این وضعیت نیازمند تدوین ضوابط و مقررات مشخص بهداشتی است.

آمار مرگ‌ های ناشی از هاری

متأسفانه در سال گذشته، ۲۴ مورد مرگ انسانی ناشی از هاری در کشور گزارش شد که باید با جدیت کاهش یابد. سازمان جهانی بهداشت هدف حذف موارد مرگ انسانی ناشی از هاری تا سال ۲۰۳۰ را تعیین کرده است. برای رسیدن به این هدف، تمامی نهادها باید به‌طور هماهنگ و با رویکردی علمی، اقدامات پیشگیرانه و درمانی را انجام دهند.

با توجه به آمار بالای مرگ‌های ناشی از هاری، نیاز به اقدامات جدی و ساختاریافته در جهت کاهش این موارد به شدت احساس می‌شود. افزایش پوشش واکسیناسیون و نظارت دقیق‌تر بر وضعیت بهداشت حیوانات خانگی می‌تواند به‌طور مؤثر این مشکلات را کاهش دهد.

نتیجه‌ گیری

حیوان گزیدگی و بیماری‌های مشترک انسان و دام، از جمله هاری و تب مالت، چالش‌های بزرگی برای سلامت عمومی در کشور به شمار می‌روند. برای کاهش شیوع این بیماری‌ها، نیازمند برنامه‌ریزی‌های دقیق، همکاری بین نهادهای مختلف و افزایش آگاهی عمومی هستیم. همچنین، تأمین منابع دارویی و واکسن، و نظارت دقیق بر واکسیناسیون حیوانات، از جمله اقداماتی است که می‌تواند به کاهش این تهدیدات بهداشتی کمک کند.