مهم‌ ترین راه‌ های پیشگیری از بیماری‌ های مشترک انسان و حیوان

با افزایش تعامل انسان با حیوانات و استفاده گسترده از مواد غذایی خام یا فرآوری‌نشده، اهمیت رعایت اصول بهداشتی در نگهداری، شست‌وشو و مصرف مواد غذایی دو چندان شده است. بسیاری از بیماری‌های عفونی و انگلی از طریق تماس مستقیم یا غیرمستقیم با حیوانات به انسان منتقل می‌شوند. شناخت این عوامل و رعایت نکات پیشگیرانه، نقش مهمی در حفظ سلامت عمومی ایفا می‌کند.

خطر آلودگی میوه و سبزیجات به مدفوع حیوانات

آلودگی میوه و سبزی‌ها یکی از منابع اصلی انتقال انگل‌ها و میکروب‌ها به بدن انسان است. حضور حیواناتی مانند سگ، گربه و گونه‌های وحشی در محیط‌های کشاورزی یا باغی، می‌تواند عامل انتقال انواع بیماری‌ها باشد.

• مدفوع سگ و گربه ممکن است حاوی انگل‌هایی مانند توکسوپلاسما و کیست هیداتید باشد.
• شست‌وشوی نامناسب سبزی و میوه، احتمال آلودگی به بیماری‌های گوارشی را افزایش می‌دهد.
• برای جلوگیری از آلودگی، باید از مواد ضدعفونی‌کننده مناسب در شست‌وشوی میوه و سبزی استفاده کرد.
• ظروف و وسایل آشپزخانه آلوده، مانند چاقو یا تخته گوشت، می‌توانند باعث انتقال آلودگی متقاطع شوند.

مصرف لبنیات غیرپاستوریزه و تب مالت

لبنیات محلی که بدون فرآیند پاستوریزه شدن تولید می‌شوند، می‌توانند حامل عوامل بیماری‌زا باشند. بیماری تب مالت یا بروسلوز، یکی از مهم‌ترین بیماری‌های منتقله از لبنیات خام است.

• شیر، پنیر، بستنی و خامه غیرپاستوریزه می‌توانند ناقل باکتری بروسلوز باشند.
• مصرف این محصولات می‌تواند منجر به تب، درد مفاصل، تعریق شدید و ضعف عمومی شود.
• توصیه می‌شود تنها از محصولات لبنی دارای مهر استاندارد و تحت نظارت دامپزشکی استفاده شود.

هاری؛ بیماری کشنده قابل پیشگیری

هاری یکی از خطرناک‌ترین بیماری‌های ویروسی قابل انتقال از حیوان به انسان است که در صورت عدم درمان به‌موقع، تقریباً همیشه منجر به مرگ می‌شود.

• ویروس هاری از طریق گزش یا خراش حیوانات آلوده منتقل می‌شود.
• سگ، گربه، روباه و حیوانات وحشی دیگر از جمله ناقلین رایج هستند.
• در صورت گازگرفتگی، محل زخم باید فوراً با آب و صابون شسته و فرد به مرکز بهداشتی مراجعه کند.

مراقبت‌ های دامپزشکی برای حیوانات خانگی

نگهداری حیوانات خانگی بدون رعایت نکات بهداشتی می‌تواند موجب شیوع بیماری‌های خطرناک شود. این حیوانات در صورت ابتلا به بیماری‌های انگلی یا ویروسی، سلامت انسان را نیز تهدید می‌کنند.

• حیوانات خانگی مانند سگ و گربه باید به صورت منظم واکسینه و معاینه شوند.
• باید از تماس کودکان و زنان باردار با حیوانات خانگی آلوده جلوگیری شود.
• محل نگهداری حیوانات باید مرتب تمیز و ضدعفونی گردد.

گوشت دام؛ رعایت اصول بهداشتی در خرید و مصرف

استفاده از گوشت‌های غیرمجاز و ذبح دام در محیط‌های غیربهداشتی می‌تواند منبعی برای انتقال بیماری‌های خطرناک به انسان باشد.

• گوشت قرمز و سفید باید از مراکز مجاز دارای مهر دامپزشکی خریداری شود.
• مصرف گوشت به‌صورت کبابی یا نیم‌پز، خطر انتقال انگل‌هایی مانند توکسوپلاسما را افزایش می‌دهد.
• جگر و امعاء و احشاء دامی باید حداقل ۴۸ ساعت قبل از مصرف در دمای مناسب نگهداری شوند.

بیماری تب خونریزی دهنده کریمه کنگو و راه‌ های پیشگیری

این بیماری ویروسی نادر اما مرگبار، عمدتاً از طریق کنه‌ها و تماس با خون دام‌های آلوده منتقل می‌شود.

• کنه‌ها ناقل اصلی این بیماری هستند و باید از تماس مستقیم با آن‌ها پرهیز شود.
• دامداری‌ها باید به صورت منظم سمپاشی شده و از حضور کنه پاک‌سازی شوند.
• دامداران باید از تجهیزات ایمنی مانند دستکش، ماسک و لباس‌های محافظ استفاده کنند.

راهکارهای پیشگیری از بیماری‌ های مشترک انسان و حیوان

رعایت برخی نکات ساده اما حیاتی می‌تواند از انتقال بسیاری از بیماری‌های خطرناک بین انسان و حیوان جلوگیری کند.

• خرید دام زنده باید از مراکز مجاز انجام شود و از ذبح دام در منازل یا معابر عمومی پرهیز شود.
• از تماس مستقیم با خون، ترشحات یا جنین دام‌های بیمار خودداری کنید.
• دستکاری کنه‌ها با دست بدون دستکش به هیچ وجه توصیه نمی‌شود.
• محصولات حیوانی را تنها پس از پخت کامل مصرف کنید.

واکسیناسیون و مراقبت از افراد در معرض تماس با حیات وحش

افرادی که به‌صورت مستقیم با حیوانات سروکار دارند، در معرض خطر بیشتری هستند و باید اقدامات محافظتی ویژه‌ای انجام دهند.

• دامپزشکان، محیط‌بانان و کارکنان باغ‌وحش‌ها باید واکسن‌های لازم مانند هاری را دریافت کنند.
• استفاده از دستکش، ماسک و سایر وسایل محافظتی در محیط‌های پرخطر الزامی است.
• تماس با حیوانات وحشی باید به‌طور کامل محدود یا کنترل‌شده باشد.

توصیه‌ های عمومی برای پیشگیری از گزیدگی حشرات و حیوانات سمی

برخی حشرات و خزندگان می‌توانند با نیش یا گزش خود، مواد سمی خطرناکی وارد بدن کنند. شناخت این خطرات به کاهش بروز حوادث کمک می‌کند.

• از نزدیک شدن به مار، عقرب و دیگر حشرات سمی خودداری کنید.
• در صورت گزش، سریعاً به اورژانس مراجعه کرده و اقدامات درمانی دریافت کنید.
• استفاده از پمادها و وسایل دفع حشرات در مناطق روستایی یا جنگلی توصیه می‌شود.

نتیجه‌ گیری

بیماری‌های مشترک بین انسان و حیوان یکی از تهدیدات جدی سلامت عمومی هستند که با رعایت اصول ساده بهداشتی می‌توان از بسیاری از آن‌ها پیشگیری کرد. آموزش عمومی، نظارت بر سلامت دام‌ها، مصرف مواد غذایی سالم و فرآوری‌شده، و خودداری از تماس با حیوانات مشکوک، گام‌های موثری در کاهش این خطرات محسوب می‌شوند. توجه به این موارد نه تنها سلامت فردی را حفظ می‌کند، بلکه در پیشگیری از شیوع بیماری‌های واگیر در جامعه نیز نقش بسزایی دارد.