قهوه فوری؛ لذت کوتاه مدت، آسیب بلندمدت؟
قهوه یکی از محبوب‌ترین نوشیدنی‌های روزمره در جهان است، اما همه انواع قهوه از نظر اثرگذاری بر سلامت، برابر نیستند. در سال‌های اخیر، قهوه فوری یا همان نسکافه به‌دلیل راحتی در آماده‌سازی، محبوبیت بالایی...
قهوه یکی از محبوب‌ترین نوشیدنی‌های روزمره در جهان است، اما همه انواع قهوه از نظر اثرگذاری بر سلامت، برابر نیستند. در سال‌های اخیر، قهوه فوری یا همان نسکافه به‌دلیل راحتی در آماده‌سازی، محبوبیت بالایی پیدا کرده است. با این حال، مطالعات جدید زنگ خطری را به صدا درآورده‌اند که مصرف این نوع قهوه ممکن است با عوارض جدی برای بینایی به‌ویژه در سالمندان همراه باشد.
در این مقاله به بررسی علمی یکی از جدیدترین مطالعات درباره رابطه میان قهوه فوری و خطر بروز بیماری چشمی دژنراسیون ماکولا وابسته به سن (AMD) می‌پردازیم. این بیماری میلیون‌ها نفر در سراسر جهان را تحت تاثیر قرار داده و ارتباط احتمالی آن با رژیم غذایی به‌ویژه نوشیدنی‌های فرآوری‌شده مانند قهوه فوری، از اهمیت بالایی برخوردار است.
دژنراسیون ماکولا؛ بیماری خاموشی که بینایی را نشانه می گیرد
دژنراسیون ماکولا وابسته به سن (Age-related Macular Degeneration) یا به‌اختصار AMD، یکی از مهم‌ترین علل کاهش بینایی در افراد بالای ۵۰ سال است. این بیماری با تخریب ماکولا، بخش حساس به نور در مرکز شبکیه چشم، موجب افت دید مرکزی می‌شود که دیدن جزئیات، خواندن، یا تشخیص چهره‌ها را دشوار می‌کند.
AMD به دو شکل بروز پیدا می‌کند که در ادامه توضیح داده می‌شود:
- نوع خشک: شایع‌ترین نوع است که حدود ۹۰ درصد موارد را شامل می‌شود. در این نوع، سلول‌های ماکولا به مرور زمان تحلیل می‌روند و کاهش بینایی به‌صورت تدریجی اتفاق می‌افتد.
- نوع مرطوب: شدیدتر اما نادرتر است. در این حالت، رگ‌های خونی غیرطبیعی در پشت چشم رشد می‌کنند و به بافت شبکیه آسیب می‌زنند.
نقش قهوه فوری در تشدید بیماری ماکولا
بر اساس یک پژوهش جدید که توسط محققان دانشگاه علوم پزشکی هوبئی چین انجام شده، مصرف مکرر قهوه فوری می‌تواند خطر ابتلا به نوع خشک بیماری AMD را به‌طور قابل توجهی افزایش دهد. این یافته‌ها نگرانی‌هایی را درباره ایمنی مصرف نوشیدنی‌های فوری و فرآوری‌شده ایجاد کرده است.
در این مطالعه گسترده، اطلاعات سلامت و ژنتیکی بیش از ۵۰۰٬۰۰۰ نفر از پایگاه داده بیوبانک بریتانیا مورد بررسی قرار گرفت. داده‌های مربوط به ابتلا به AMD نیز از پایگاه داده ژنتیکی فنلاند استخراج شد تا ارتباط بین مصرف قهوه و خطر ابتلا به این بیماری مشخص شود.
- افرادی که قهوه فوری مصرف می‌کردند، تا ۷ برابر بیشتر در معرض خطر ابتلا به AMD خشک بودند.
- این خطر عمدتاً در افرادی دیده شد که از نظر ژنتیکی تمایل به نوشیدن قهوه فوری داشتند.
- هیچ‌گونه ارتباطی میان قهوه فوری و نوع مرطوب AMD یافت نشد.
چرا قهوه فوری خطرناک تر از قهوه دم کرده است؟
در ظاهر، قهوه فوری تفاوت خاصی با قهوه معمولی ندارد، اما فرآیند تهیه، ترکیبات شیمیایی و مواد افزودنی موجود در آن می‌تواند اثرات متفاوتی بر سلامت داشته باشد. برخی پژوهشگران معتقدند که ترکیب ژنتیک و عادت‌های غذایی مانند مصرف قهوه فوری می‌تواند آسیب‌های عصبی و سلولی را در شبکیه چشم افزایش دهد.
- وجود ترکیبات فرآوری‌شده و افزودنی‌ها در قهوه فوری که ممکن است اثرات التهابی داشته باشند.
- افزایش استرس اکسیداتیو در چشم به‌دلیل کمبود آنتی‌اکسیدان‌ها در رژیم غذایی افرادی که قهوه فوری مصرف می‌کنند.
- واکنش‌های ژنتیکی خاص در برخی افراد که باعث جذب یا پردازش متفاوت کافئین و ترکیبات قهوه می‌شود.
نقش ژنتیک؛ وقتی ترکیب DNA و قهوه فوری خطرناک می شود
ژنتیک نقشی اساسی در نحوه واکنش بدن به مواد غذایی ایفا می‌کند. در مطالعه مورد بحث، مشخص شد که افراد دارای ژن‌های خاص که به‌طور طبیعی به مصرف قهوه فوری گرایش دارند، بیشتر در معرض خطر AMD خشک هستند. این یافته یکی از نمونه‌های قابل توجه در حوزه “پزشکی مبتنی بر ژنوم” است.
- نشان می‌دهد که سبک زندگی باید بر اساس پروفایل ژنتیکی تنظیم شود.
- شناسایی پیشگیرانه افرادی که در معرض خطر بیشتر هستند، امکان‌پذیر می‌شود.
- انتخاب‌های تغذیه‌ای آگاهانه‌تر با توجه به ویژگی‌های فردی ممکن خواهد بود.
آنتی اکسیدان ها؛ سپری برای محافظت از چشم ها
مطالعات پیشین نشان داده‌اند که رژیم غذایی غنی از آنتی‌اکسیدان‌ها می‌تواند به‌طور قابل توجهی از خطر ابتلا به AMD بکاهد. ترکیباتی مانند لوتئین، زآگزانتین، ویتامین‌های E و C، روی، و اسیدهای چرب امگا ۳ برای سلامت چشم ضروری هستند.
افرادی که از رژیم غذایی کم‌کیفیت یا سرشار از غذاهای فرآوری‌شده مانند قهوه فوری استفاده می‌کنند، معمولاً از دریافت این مواد مغذی محروم می‌مانند.
- سبزیجات برگ‌سبز مانند اسفناج و کلم پیچ
- ماهی‌های چرب مانند سالمون
- آجیل، دانه‌ها و روغن‌های گیاهی
- میوه‌های رنگارنگ مانند پرتقال و بلوبری
آیا مصرف قهوه فوری باید به طور کامل کنار گذاشته شود؟
در حالی که نتایج این مطالعه هشداردهنده هستند، اما هنوز شواهد کافی برای صدور دستورالعمل‌های قطعی وجود ندارد. متخصصان معتقدند برای نتیجه‌گیری نهایی نیاز به مطالعات تکمیلی در جمعیت‌های دیگر و بررسی عوامل محیطی مانند سبک زندگی، میزان مصرف، و کیفیت قهوه فوری مصرفی است.
- مصرف متعادل قهوه دم‌کرده می‌تواند فوایدی مانند بهبود تمرکز و کاهش خطر دیابت نوع دو داشته باشد.
- انتخاب قهوه‌های باکیفیت و اجتناب از انواع فرآوری‌شده و ارزان‌قیمت، گامی مؤثر برای کاهش خطر است.
- در صورت وجود سابقه خانوادگی AMD، لازم است درباره مصرف قهوه فوری احتیاط بیشتری به خرج داده شود.
نتیجه گیری
تحقیقات جدید زنگ خطری جدی درباره رابطه بین قهوه فوری و خطر بیماری چشمی دژنراسیون ماکولا به صدا درآورده‌اند. در حالی که مصرف قهوه به‌خودی‌خود مضر نیست، اما نوع، کیفیت و میزان مصرف آن نقش تعیین‌کننده‌ای در سلامت بینایی ایفا می‌کنند. به‌ویژه در افرادی که سابقه خانوادگی یا ژنتیکی ابتلا به بیماری‌های چشمی دارند، پرهیز از قهوه فوری می‌تواند یک تصمیم پیشگیرانه عاقلانه باشد.
انتخاب‌های تغذیه‌ای آگاهانه نه‌تنها در سلامت قلب و مغز، بلکه در سلامت بینایی نیز نقش حیاتی دارند. با جایگزین کردن قهوه دم‌کرده طبیعی، افزایش مصرف آنتی‌اکسیدان‌ها و بررسی ژنتیکی در صورت نیاز، می‌توان قدمی مؤثر برای حفاظت از بینایی در سنین بالا برداشت.