تمدید نسخه بدون نظر پزشک؛ تهدیدی پنهان برای سلامت بیماران

در شرایطی که دسترسی سریع و آسان به خدمات پزشکی یکی از دغدغه‌های جدی بیماران است، مسئله تمدید نسخه‌های دارویی بدون ارزیابی تخصصی و بررسی دقیق سوابق درمانی، نگرانی‌های جدی در حوزه سلامت عمومی به وجود آورده است. سازمان غذا و دارو با توجه به افزایش موارد تجدید نسخه توسط افراد غیرمتخصص یا در بسترهای غیر حضوری، نسبت به تبعات خطرناک این اقدام هشدار داده است. توجه به سوابق پزشکی بیمار، روند درمان گذشته، و آزمایش‌های مرتبط، نقش مهمی در پیشگیری از خطاهای دارویی و بروز عوارض ناخواسته دارد.

لزوم دخالت پزشک معالج در تمدید نسخه‌ های دارویی

تمدید نسخه دارویی بدون در نظر گرفتن پیشینه پزشکی و درمانی بیمار می‌تواند سلامت فرد را در معرض تهدید قرار دهد. بهترین فرد برای بررسی و تجدید دارو، پزشک معالج است که با وضعیت جسمی، بیماری‌های زمینه‌ای و پاسخ بیمار به درمان‌های گذشته آشنایی کامل دارد.

• به گفته دکتر نازیلا یوسفی، مدیرکل دفتر نظارت و پایش مصرف فرآورده‌های سلامت سازمان غذا و دارو، تجدید نسخه باید تنها توسط پزشک معالج صورت گیرد.
• او تأکید می‌کند که صرف نظر از نیت خیر برخی افراد، تحویل دارو بدون ارزیابی تخصصی ممکن است منجر به عوارض جدی دارویی، تداخلات دارویی و اختلال در روند درمان شود.
• در شرایطی که پزشک معالج در دسترس نیست، نسخه‌نویسی باید به پزشک دیگری که به اطلاعات پزشکی بیمار دسترسی دارد، واگذار شود.

خطرات تجدید نسخه بدون بررسی آزمایش‌ ها و سوابق درمان

بسیاری از داروهای تخصصی و مزمن نیاز به پایش مستمر، آزمایش‌های دوره‌ای و تنظیم دوز دارند. عدم توجه به این عوامل در هنگام تجدید نسخه می‌تواند منجر به عوارض جدی و حتی بستری بیمار شود.

• تمدید خودسرانه داروهای قلبی، ضدافسردگی، دیابت یا داروهای هورمونی، بدون بررسی نتایج آزمایشگاهی می‌تواند خطرساز باشد.
• بیمارانی که دچار تغییر شرایط فیزیکی یا بیماری‌های جدید شده‌اند، ممکن است به داروها پاسخ متفاوتی دهند و نیاز به تنظیم مجدد دوز داشته باشند.
• برخی از داروها ممکن است در تداخل با داروهای جدیدی که بیمار مصرف می‌کند، اثرات نامطلوبی ایجاد کنند که فقط پزشک متخصص می‌تواند آن را ارزیابی و مدیریت کند.

نقش محدود و موقت داروساز در شرایط اضطراری

در برخی موارد ضروری که بیمار به دلایل موجه قادر به مراجعه به پزشک نیست، داروساز می‌تواند به عنوان یک حلقه‌ی واسط، در تجدید محدود داروها نقش ایفا کند. البته این موضوع باید با احتیاط و مطابق با ضوابط مشخص صورت گیرد.

• داروساز تنها در موارد خاص و با دریافت اطلاعات لازم از بیمار یا همراه او، می‌تواند برای مدت کوتاه دارو را تمدید کند.
• این اقدام صرفاً به منظور پیشگیری از قطع درمان در شرایط بحرانی انجام می‌شود و جایگزین مراجعه به پزشک نخواهد بود.
• داروساز موظف است بیمار را به مراجعه فوری به پزشک معالج یا یک پزشک واجد شرایط توصیه کند.

مخاطرات اقدام افراد غیرمتخصص در تمدید نسخه

اگرچه بسیاری از افراد با نیت کمک به دیگران اقدام به تحویل دارو یا تجدید نسخه می‌کنند، اما این کار می‌تواند تبعات سنگینی برای سلامت بیمار در پی داشته باشد. نسخه‌نویسی، فرآیندی تخصصی و نیازمند دانش پزشکی است که نمی‌توان آن را به افراد فاقد صلاحیت واگذار کرد.

• حتی در مواردی که بیمار پیش‌تر از داروی خاصی استفاده کرده و پاسخ مناسبی دریافت کرده است، باز هم مصرف مجدد دارو باید با بررسی دقیق و مجدد صورت گیرد.
• تجویز مجدد دارو بدون بررسی تخصصی ممکن است علائم بیماری را پنهان کرده یا روند درمان بیماری زمینه‌ای را مختل کند.
• سازمان غذا و دارو تأکید می‌کند که داروخانه‌ها نیز بدون نسخه معتبر پزشک، مجاز به تحویل داروهای خاص و تخصصی نیستند.

نتیجه‌ گیری

با توجه به مخاطرات جدی که تجدید نسخه بدون بررسی سوابق پزشکی به همراه دارد، ضروری است که فرهنگ مراجعه به پزشک برای هر نوع درمان یا ادامه درمان، تقویت شود. نقش پزشک به عنوان تصمیم‌گیر نهایی در نسخه‌نویسی باید بیش از پیش مورد احترام و تأکید قرار گیرد.

در شرایط خاص که مراجعه به پزشک بلافاصله ممکن نیست، تعامل منطقی بین داروساز و پزشک جایگزین می‌تواند از بروز خطرات احتمالی جلوگیری کند. در نهایت، سلامت بیماران تنها زمانی حفظ می‌شود که روند تجویز و تجدید داروها، با دقت علمی، بررسی پرونده‌ی درمانی و در چهارچوب قوانین بهداشتی کشور انجام شود.