هشدار درباره شیوع ویروس مرس در عربستان؛ زائران حج هوشیار باشند

با نزدیک شدن به موسم حج، نگرانی‌ها در مورد بازگشت دوباره ویروس مرس به صدر اخبار پزشکی جهان افزایش یافته است. ویروسی که از خانواده کروناویروس‌ها به شمار می‌رود و سال‌ها است به عنوان تهدیدی جدی برای سلامت زائران شناخته می‌شود. شناسایی موارد جدید در عربستان زنگ خطری برای حجاج ایرانی و سایر کشورها است.

مروری بر منشأ ویروس مرس و نخستین شناسایی آن

ویروس مرس یا سندرم تنفسی خاورمیانه، نخستین بار در سال ۲۰۱۲ میلادی (فروردین ۱۳۹۱) در کشور عربستان شناسایی شد. این ویروس نوعی کروناویروس با منشأ حیوانی است که به‌ویژه در منطقه خاورمیانه شیوع پیدا کرده است.

• از زمان کشف ویروس مرس تاکنون، ۲۶۳۸ مورد ابتلا در سراسر جهان گزارش شده است.
• بیشتر موارد ابتلا در عربستان سعودی ثبت شده است.
• شتر به عنوان ناقل اصلی ویروس مرس شناخته می‌شود.
• این بیماری می‌تواند از حیوان به انسان و سپس از انسان به انسان منتقل شود.

طیف علائم ویروس مرس؛ از بدون نشانه تا نارسایی حاد تنفسی

ویروس مرس علائم متنوعی دارد و گاه حتی بدون علامت ظاهر می‌شود، اما در موارد شدید می‌تواند منجر به مرگ شود. همین تنوع در بروز علائم شناسایی و کنترل این بیماری را دشوار می‌سازد.

• تب، سرفه و تنگی نفس علائم رایج این بیماری هستند.
• پنومونی و نارسایی تنفسی در موارد شدید گزارش شده است.
• علائم گوارشی مانند تهوع، استفراغ و اسهال نیز ممکن است ظاهر شوند.
• برخی مبتلایان هیچ‌گونه نشانه‌ای ندارند و می‌توانند ناقل باشند.

میزان مرگ‌ و میر بالای مرس؛ زنگ خطر جدی برای گروه‌ های پرخطر

مرس یکی از کشنده‌ترین بیماری‌های تنفسی ویروسی جهان است. اطلاعات آماری نشان می‌دهد میزان مرگ‌ومیر آن بسیار بالا است و در صورت ابتلا، احتمال خطر جانی قابل توجهی وجود دارد.

• نرخ مرگ‌ومیر بر اساس آمار رسمی حدود ۳۶ درصد برآورد می‌شود.
• این میزان با در نظر گرفتن موارد بی‌علامت می‌تواند کمتر باشد.
• گروه‌های پرخطر مانند سالمندان و بیماران زمینه‌ای بیشترین آسیب‌پذیری را دارند.

مسیر انتقال مرس؛ چگونه ویروس پنهان منتقل می‌ شود؟

ویروس مرس عمدتاً از طریق تماس مستقیم با حیوان آلوده، به‌ویژه شتر، منتقل می‌شود. با این حال، انتقال انسان به انسان نیز به‌ویژه در محیط‌های بهداشتی و خانوادگی گزارش شده است.

• تماس با بزاق، ترشحات، گوشت نپخته یا شیر خام شتر، خطر ابتلا را افزایش می‌دهد.
• کارکنان بخش‌های درمانی در معرض خطر بیشتری قرار دارند.
• نزدیکی زیاد به بیماران، حتی در غیاب علائم، می‌تواند خطرناک باشد.

پراکندگی جغرافیایی مرس؛ بیشتر در کدام کشورها دیده شده است؟

ویروس مرس بیشتر در کشورهای خاورمیانه گزارش شده، اما مواردی در کشورهای دیگر نیز مشاهده شده‌اند که معمولاً ریشه در سفر به منطقه خاورمیانه دارند.

• ۲۱۸۴ مورد از ۲۶۳۸ مورد شناسایی‌شده در عربستان بوده است.
• کشورهایی چون امارات، قطر، کویت، عراق، اردن و عمان درگیر مواردی از بیماری بوده‌اند.
• در اروپا و آمریکا نیز موارد معدودی گزارش شده که اغلب منشأ آن‌ها سفر بوده است.

مراقبت از زائران حج؛ اقدامات ایران برای پیشگیری از شیوع مرس

با توجه به اعزام گسترده زائران به عربستان، وزارت بهداشت ایران تدابیر نظارتی ویژه‌ای را اجرا می‌کند. این تدابیر برای کاهش ریسک انتقال بیماری به داخل کشور طراحی شده‌اند.

• تمام زائران هنگام ورود به کشور به‌صورت علامتی (سندرومیک) ارزیابی می‌شوند.
• موارد دارای علائم برای پیگیری به مراکز دانشگاه‌های علوم پزشکی معرفی می‌شوند.
• در فرودگاه‌های امام خمینی و مشهد نمونه‌گیری‌های تصادفی از افراد مشکوک انجام می‌شود.

نبود واکسن و درمان اختصاصی؛ تنها راه نجات، پیشگیری است

در حال حاضر هیچ واکسن تأییدشده‌ای برای مرس وجود ندارد و درمان مشخصی نیز برای آن توسعه نیافته است. همین موضوع اهمیت اقدامات پیشگیرانه را دوچندان می‌کند.

• درمان مرس صرفاً به‌صورت حمایتی و بر اساس علائم بالینی انجام می‌شود.
• پژوهش‌هایی برای ساخت واکسن در حال انجام است، اما هیچ‌یک هنوز تأیید نشده‌اند.
• رعایت اصول بهداشت فردی، استفاده از ماسک، تهویه و شستن دست‌ها اهمیت زیادی دارد.

توصیه‌ های مهم برای زائران حج و اطرافیان آن‌ ها

با توجه به احتمال ابتلا به مرس در سفر حج، رعایت نکاتی ساده ولی حیاتی می‌تواند از بروز فاجعه‌ای در سلامت عمومی جلوگیری کند.

• زائران پس از بازگشت از روبوسی و در آغوش گرفتن دیگران خودداری کنند.
• حداقل ۱۴ روز از حضور در تجمعات خانوادگی پرهیز کنند.
• افرادی با علائم تنفسی به مراکز درمانی مراجعه کنند و سابقه سفر خود را اعلام نمایند.

نتیجه‌ گیری

ویروس مرس با وجود آن‌که شیوع گسترده‌ای مانند کووید-۱۹ نداشته است، اما به دلیل نرخ بالای مرگ‌ومیر و دشواری در شناسایی، همچنان تهدیدی مهم به‌شمار می‌رود. توجه به هشدارهای پزشکی، اجرای دقیق پروتکل‌های بهداشتی و خودداری از بی‌توجهی به علائم اولیه، می‌تواند از وقوع یک بحران سلامت عمومی دیگر جلوگیری کند.