چرا برخی بیماری‌ ها برای مردان کشنده‌ تر از زنان هستند؟

تفاوت‌های جنسیتی در مواجهه با بیماری‌ها، یکی از مسائل مهم اما کمتر مورد توجه در بهداشت عمومی است. بررسی‌های علمی جدید نشان می‌دهد که مردان در برابر برخی بیماری‌های مزمن مانند فشار خون بالا، دیابت و ویروس اچ‌آی‌وی، در مقایسه با زنان، بیشتر در معرض خطر مرگ قرار دارند. این تفاوت‌ها نه به دلیل شیوع بیشتر بیماری، بلکه به علت تفاوت در رفتارهای بهداشتی و دسترسی به مراقبت‌های درمانی بروز می‌کنند.

بی‌ توجهی به سلامت، مردان را در معرض مرگ زودرس قرار می‌ دهد

مطالعات جدید حاکی از آن است که مردان معمولاً کمتر از زنان در برنامه‌های مراقبت پیشگیرانه و درمان‌های پزشکی شرکت می‌کنند. این بی‌توجهی به پیگیری وضعیت سلامت می‌تواند موجب تشخیص دیرهنگام بیماری یا دریافت ناکافی درمان شود.

• بر اساس گزارشی که در اول ماه مه ۲۰۲۵ منتشر شد، مردان با وجود داشتن نرخ ابتلای مشابه با زنان به بیماری‌هایی مانند دیابت یا فشار خون بالا، در معرض خطر مرگ بیشتری قرار دارند.
• تحلیل داده‌های جهانی نشان می‌دهد که این الگو در بسیاری از کشورها دیده می‌شود و مربوط به نظام‌های سلامت خاصی نیست.
• کارشناسان معتقدند نبود برنامه‌های خاص برای تشویق مردان به شرکت در مراقبت‌های درمانی، یکی از دلایل اصلی این تفاوت است.

لزوم بازنگری در سیستم درمان برای رفع نابرابری‌ های جنسیتی

یکی از مسائل کلیدی در این مطالعات، کم‌توجهی ساختاری به تفاوت‌های جنسیتی در طراحی دستورالعمل‌های پزشکی و درمانی است. بسیاری از پروتکل‌های درمانی به‌گونه‌ای تدوین شده‌اند که به تفاوت‌های رفتاری، فیزیولوژیکی و فرهنگی بین مردان و زنان توجه کافی ندارند.

• دکتر آنجلا چانگ، استاد بهداشت عمومی دانشگاه جنوب دانمارک، بر لزوم طراحی برنامه‌هایی تاکید کرده است که واقعیت‌های رفتاری و اجتماعی مردان را در نظر بگیرد.
• او بیان کرد که باید رویکردهای پزشکی بر پایه شواهد به سمت شناسایی و رفع تفاوت‌های جنسیتی در دسترسی به مراقبت‌های سلامت هدایت شوند.
• همچنین تأکید شد که تنها در صورتی می‌توان انتظار کاهش مرگ‌ومیرهای قابل پیشگیری را داشت که مردان به صورت فعال‌تری در فرآیندهای مراقبتی حضور یابند.

نگاهی به مسیر بیماری از بروز عامل خطر تا درمان یا مرگ

پژوهشگران مسیر پیشرفت بیماری‌ها را به صورت یک زنجیره تعریف می‌کنند که از بروز عامل خطر آغاز می‌شود و در صورت عدم مداخله مناسب، می‌تواند به مرگ ختم شود. در هر مرحله از این مسیر، تفاوت‌های جنسیتی می‌توانند تأثیرگذار باشند.

• بر اساس داده‌های جمع‌آوری شده از پایگاه‌های سلامت جهانی، مردان معمولاً با تاخیر بیشتری نسبت به زنان برای دریافت تشخیص اولیه و درمان اقدام می‌کنند.
• در بسیاری از کشورها، خدمات غربالگری و مراقبت‌های مزمن کمتر برای مردان در دسترس یا مورد استفاده قرار می‌گیرد.
• این در حالی است که بسیاری از این بیماری‌ها در صورت تشخیص زودهنگام و درمان مؤثر، قابل کنترل یا حتی برگشت‌پذیر هستند.

عوامل خطر متفاوت برای مردان و زنان؛ سبک زندگی نقش کلیدی دارد

تفاوت‌های رفتاری بین زنان و مردان نقش مهمی در میزان مواجهه آن‌ها با بیماری‌ها دارد. سبک زندگی، رژیم غذایی، فعالیت بدنی، میزان استرس و عادت‌های مخرب مانند مصرف دخانیات، از جمله فاکتورهایی هستند که می‌توانند نتایج متفاوتی در هر جنس ایجاد کنند.

• در ۸۶ درصد از کشورهایی که در این پژوهش بررسی شدند، مردان نسبت به زنان مصرف سیگار بیشتری داشتند؛ عاملی مهم در ایجاد فشار خون بالا و بیماری‌های قلبی.
• در مقابل، آمارها نشان می‌دهد که نرخ چاقی در میان زنان در ۶۵ درصد از کشورها بالاتر بوده است؛ که خود عامل خطرزای مهمی برای دیابت و بیماری‌های متابولیک به شمار می‌رود.
• این یافته‌ها ضرورت سیاست‌گذاری سلامت‌محور بر پایه ویژگی‌های جمعیت‌شناختی هر جنس را یادآور می‌شوند.

نتیجه‌ گیری

تفاوت‌های جنسیتی در مواجهه با بیماری‌های مزمن مانند دیابت، فشار خون بالا و اچ‌آی‌وی، به شکلی واضح در مطالعات جهانی مشاهده شده‌اند. مردان، در مقایسه با زنان، کمتر به سلامت خود توجه می‌کنند و در نتیجه بیشتر در معرض عواقب جدی این بیماری‌ها قرار می‌گیرند. برای کاهش این فاصله، سیستم‌های بهداشتی نیازمند بازنگری در طراحی برنامه‌های پیشگیری و درمان بر پایه تفاوت‌های جنسیتی هستند. در نهایت، ارتقاء سواد سلامت در میان مردان و ایجاد زیرساخت‌های حامی مشارکت فعال آن‌ها در فرآیند مراقبت می‌تواند نقش موثری در کاهش مرگ‌ومیرهای قابل پیشگیری ایفا کند.