همه چیز درباره گلیوبلاستوما؛ تومور مغزی مرگبار

گلیوبلاستوما یکی از کشنده‌ترین انواع تومور مغزی در بزرگسالان است که نه تنها رشد سریع دارد، بلکه مقاومت بالایی در برابر درمان های رایج از جمله جراحی، شیمی درمانی و ایمنی درمانی نشان می دهد. این سرطان پیچیده، علاوه بر بافت مغز، می تواند به استخوان جمجمه نفوذ کند و اثرات سیستمیک بر عملکرد ایمنی بدن بگذارد. پژوهش های اخیر دیدگاه تازه‌ای درباره تعامل بین تومور و سیستم ایمنی ارائه کرده‌اند که می تواند مسیر درمان های آینده را تغییر دهد.

گلیوبلاستوما چیست؟

گلیوبلاستوما شایع‌ترین نوع سرطان مغز در بزرگسالان است و به عنوان یکی از تهاجمی‌ترین تومورهای بدخیم شناخته می شود. این تومور به سرعت رشد کرده و سلول های مغزی سالم را تخریب می کند، در حالی که توانایی مقاومت در برابر درمان های معمول را دارد. با وجود پیشرفت های پزشکی در جراحی، شیمی درمانی و ایمنی درمانی، میانگین طول عمر بیماران مبتلا کمتر از ۱۵ ماه است و کمتر از هفت درصد از بیماران بیش از پنج سال پس از تشخیص زنده می مانند.

چرا گلیوبلاستوما درمان نمی‌ شود؟

بررسی های اخیر نشان داده اند که گلیوبلاستوما تنها یک بیماری موضعی نیست و تأثیرات سیستمیکی نیز دارد. سلول های این تومور می توانند به استخوان جمجمه نفوذ کرده و عملکرد سیستم ایمنی را مختل کنند.

• تخریب استخوان جمجمه: پژوهش روی موش ها نشان داده است که گلیوبلاستوما باعث افزایش مجراهای ارتباطی میان مغز و استخوان جمجمه می شود، مسیری که سلول های تومور از طریق آن محیط ایمنی مغز را تغییر می دهند.
• تغییر محیط مغز استخوان: با استفاده از توالی یابی RNA تک سلولی، مشخص شد که سلول های نوتروفیل التهابی افزایش یافته و سلول های B تولیدکننده آنتی‌بادی کاهش یافته اند، در نتیجه توانایی بدن برای مبارزه با سرطان کاهش می یابد.
• تأثیر سیستمیک: ژن های فعال در مغز استخوان جمجمه با ژن های مغز استخوان ران متفاوتند و برخی ژن های مؤثر در التهاب فعال، و ژن های مرتبط با تولید سلول های ایمنی سرکوب شده اند.

یافته‌ های پژوهشی جدید درباره سرطان گلیوبلاستوما 

مطالعات دانشکده پزشکی آلبرت اینشتین و مرکز جامع سرطان مونتفیور–اینشتین نشان داده اند که گلیوبلاستوما به روش های غیرمنتظره ای بر سیستم ایمنی اثر می گذارد.

• اثر داروهای ضد تخریب استخوان: تزریق داروهای «زولدرونیک اسید» و «دنوزوماب» در موش ها از تخریب استخوان جلوگیری کرد، اما زولدرونیک اسید موجب رشد سریع‌تر برخی انواع تومور شد. همچنین هر دو دارو اثر داروی ایمنی درمانی «آنتی PD-L1» را خنثی کردند.
• مسیر پیشرفت تومور: سلول های گلیوبلاستوما از مجراهای استخوانی برای نفوذ به محیط مغز استخوان استفاده می کنند و این امر باعث می شود که تومور تهاجمی‌تر و درمان‌ناپذیر شود.
• پیامدهای درمانی: این یافته ها نشان می دهند که درمان های فعلی که تنها بر بافت مغز تمرکز دارند، ناکارآمدند و روش های آینده باید تعادل سلول های ایمنی مغز استخوان جمجمه را بازگردانند.

پیامدهای بالینی

گلیوبلاستوما تنها یک بیماری موضعی نیست و تأثیرات آن بر مغز استخوان و سیستم ایمنی نشان می دهد که رویکردهای درمانی جدید باید فراتر از بافت مغز باشند. مهار تولید نوتروفیل ها و مونوسیت های التهابی، و تقویت سلول های T و B می تواند یکی از راهکارهای آینده باشد.

این یافته ها مسیر جدیدی برای طراحی درمان های مؤثرتر، شامل ترکیبی از جراحی، ایمنی درمانی و مدیریت محیط ایمنی مغز استخوان، فراهم می کنند.

علائم گلیوبلاستوما

گلیوبلاستوما یک سرطان مغزی تهاجمی است و علائم آن به شدت به محل و اندازه تومور بستگی دارد. این علائم معمولاً به تدریج ظاهر می‌شوند و می‌توانند عملکرد روزانه بیمار را به طور قابل توجهی تحت تأثیر قرار دهند. شناخت دقیق نشانه‌های این سرطان کمک می‌کند تا تشخیص زودهنگام انجام شود و درمان مؤثرتری برنامه‌ریزی گردد.

از شایع‌ترین علائم گلیوبلاستوما می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• سردرد شدید و مداوم: معمولاً صبح‌ها بدتر است و با پیشرفت تومور تشدید می‌شود.
• تهوع و استفراغ: به دلیل افزایش فشار داخل جمجمه و تحریک مناطق مغزی ایجاد می‌شود.
• اختلالات بینایی: تاری دید، دوبینی یا از دست دادن بخشی از میدان دید در صورت درگیر شدن بخش‌های بینایی مغز.
• اختلالات شناختی و حافظه: مشکلات در تمرکز، تصمیم‌گیری و یادگیری، به ویژه در بزرگسالان.
• ضعف یا بی‌حسی در اندام‌ها: گاهی یک سمت بدن تحت تأثیر قرار می‌گیرد، بسته به محل تومور.
• تغییرات شخصیتی و خلق و خو: اضطراب، افسردگی، تحریک پذیری یا رفتار غیرمعمول.
• تشنج یا حملات صرعی: در مواردی که تومور نواحی حرکتی یا حسی مغز را درگیر کند.

علائم ممکن است بسته به سرعت رشد و محل دقیق گلیوبلاستوما متفاوت باشند و در بعضی بیماران چندین نشانه به‌طور همزمان ظاهر می‌شوند. توجه به تغییرات جزئی در عملکرد عصبی و رفتاری می‌تواند در تشخیص زودهنگام این سرطان مرگبار حیاتی باشد.

نتیجه گیری

گلیوبلاستوما نمونه‌ای از سرطان پیچیده و مرگبار است که نه تنها بافت مغز را تخریب می کند، بلکه توانایی بدن برای مقابله با بیماری را نیز کاهش می دهد. پژوهش های اخیر نشان می دهند که برای موفقیت در درمان، باید این سرطان را به عنوان یک بیماری سیستمیک در نظر گرفت و نه تنها موضعی. مسیر پیش روی دانشمندان شامل طراحی درمان هایی است که تعامل میان تومور و سیستم ایمنی را مدیریت کرده و تعادل سلول های ایمنی را بازگردانند. درک بهتر این فرآیند می تواند امید تازه‌ای برای بیماران مبتلا و مسیر توسعه درمان های مؤثرتر فراهم کند.