پریشانی روانی پس از حمله قلبی: پیامدها، علل و راهکارهای بهبود

پس از تجربه یک حمله قلبی، بازماندگان نه تنها با چالش‌های جسمانی مواجه می‌شوند، بلکه فشارهای روانی نیز می‌تواند بر بهبودی آن‌ها تأثیر عمیق بگذارد. پریشانی روانی شامل افسردگی، اضطراب، استرس روانی-اجتماعی و اختلال استرس پس از سانحه است و می‌تواند توانایی بدن برای بازسازی و محافظت از قلب را کاهش دهد. تازه‌ترین بیانیه علمی انجمن قلب آمریکا بر اهمیت شناسایی، پیشگیری و درمان پریشانی روانی پس از حمله قلبی تأکید کرده و راهکارهای عملی برای بیماران و متخصصان مراقبت‌های بهداشتی ارائه کرده است.

ارتباط بین پریشانی روانی و سلامت قلب

پریشانی روانی می‌تواند هم عامل ایجاد و هم پیامد بیماری قلبی باشد. تحقیقات نشان می‌دهد که افسردگی پس از حمله قلبی به اندازه عوامل خطرساز سنتی، مانند فشار خون بالا یا دیابت، می‌تواند سلامت قلب را تهدید کند. به‌طور متوسط، از هر سه بازمانده حمله قلبی، یک نفر دچار افسردگی می‌شود، در حالی که این نرخ در جمعیت عمومی کمتر از یک نفر از هر ده نفر است. اضطراب و استرس نیز تا ۵۰ درصد بیماران را در طول بستری شدن تحت تأثیر قرار می‌دهد و در ۲۰ تا ۳۰ درصد از آن‌ها برای ماه‌ها پس از ترخیص ادامه می‌یابد.

افرادی که تنها زندگی می‌کنند، زنان، مجردها، بیماران با سابقه بیماری مزمن یا مشکلات روانی، و کسانی که حمایت اجتماعی کافی ندارند، در معرض خطر بیشتری برای تجربه پریشانی روانی پس از حمله قلبی هستند. این شرایط روانی نه تنها کیفیت زندگی را کاهش می‌دهند، بلکه با افزایش احتمال بروز حوادث قلبی مجدد و مرگ مرتبط هستند.

اثرات زیستی و رفتاری پریشانی روانی

حمله قلبی می‌تواند تغییرات هورمونی، شیمیایی مغز و التهاب را در بدن ایجاد کند که در بروز افسردگی، اضطراب و اختلال استرس پس از سانحه نقش دارد. استرس شدید و مزمن نیز می‌تواند باعث انقباض عروق کرونر، کاهش جریان خون به قلب و اختلالات ریتم قلب شود. همچنین فشارهای روانی ناشی از نگرانی‌های مالی، غیبت از کار یا ترس از حمله قلبی مجدد، واکنش‌های هورمونی و فشار خون را افزایش داده و به وخامت وضعیت قلبی کمک می‌کند.

رفتارهای سبک زندگی نیز تحت تأثیر پریشانی روانی قرار می‌گیرند؛ افرادی که دچار افسردگی یا اضطراب پس از حمله قلبی هستند، ممکن است خواب ناکافی داشته باشند، تغذیه ناسالم کنند، فعالیت بدنی را کاهش دهند یا سیگار بکشند. این عوامل خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را افزایش می‌دهند و بازگشت به بهبود کامل را کند می‌کنند.

تشخیص و راهکارهای درمانی

غربالگری سلامت روان پس از حمله قلبی هنوز به‌صورت استاندارد برای همه بیماران انجام نمی‌شود، اما بررسی وضعیت روانی بیمار بخش مهمی از مراقبت‌های بعد از حمله قلبی است. حمایت‌های ساده، مانند گفتگو با بیمار درباره واکنش‌های عاطفی طبیعی، ارجاع به متخصص سلامت روان و ارائه راهکارهای کاهش استرس، می‌توانند تأثیر قابل توجهی بر بهبود روانی و جسمانی داشته باشند.

درمان‌های مبتنی بر شواهد شامل:

• درمان شناختی-رفتاری برای تغییر الگوهای فکری منفی و مدیریت اضطراب
• داروهای ضد افسردگی ایمن، مانند مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRI)
• راهبردهای ذهن‌آگاهی و کاهش استرس، شامل مدیتیشن، یوگا و تمرینات تنفسی
• تغییرات سبک زندگی سالم، از جمله ورزش منظم، خواب کافی و تغذیه متعادل

همچنین شرکت در برنامه‌های توانبخشی قلبی می‌تواند بهبود قابل توجهی در سلامت روان و جسم ایجاد کند. این برنامه‌ها شامل ورزش منظم، آموزش مدیریت استرس و غربالگری سلامت روان هستند. تحقیقات نشان داده که بیمارانی که در برنامه‌های توانبخشی شرکت می‌کنند، علائم افسردگی و اضطراب کمتری دارند و پیامدهای قلبی آن‌ها بهتر است. با این حال، کمتر از ۲۰ درصد از بیماران واجد شرایط در این برنامه‌ها شرکت می‌کنند و موانعی مانند مشکلات حمل‌ونقل و کمبود منابع مانع حضور آن‌ها می‌شود.

نتیجه‌ گیری

پریشانی روانی پس از حمله قلبی یک مسئله شایع و مهم است که می‌تواند بهبودی جسمانی و کیفیت زندگی بیماران را تحت تأثیر قرار دهد. شناسایی زودهنگام، حمایت روانی، درمان‌های مبتنی بر شواهد و مشارکت در برنامه‌های توانبخشی قلبی، می‌توانند به کاهش افسردگی، اضطراب و استرس و بهبود سلامت قلبی و عاطفی بازماندگان کمک کنند. تمرکز بر سلامت روان نه تنها رفاه بیماران را افزایش می‌دهد، بلکه پیامدهای قلبی درازمدت را نیز بهبود می‌بخشد و نقش حیاتی در مراقبت جامع پس از حمله قلبی دارد.

نتایج این بیانیه علمی در مجله Circulation منتشر شده و اهمیت توجه همزمان به سلامت قلب و روان را برای متخصصان و بیماران برجسته می‌کند.