شناخت علائم سکته مغزی؛ دانشی حیاتی که میتواند جان شما را نجات دهد
سکته مغزی یکی از مهم ترین عوامل مرگ و میر و ناتوانی های جسمی در جهان است. این بیماری می تواند در عرض چند دقیقه پیامدهای جدی و جبران ناپذیری داشته باشد. بنابراین آگاهی از علائم هشداردهنده و اقدام...
سکته مغزی یکی از مهم ترین عوامل مرگ و میر و ناتوانی های جسمی در جهان است. این بیماری می تواند در عرض چند دقیقه پیامدهای جدی و جبران ناپذیری داشته باشد. بنابراین آگاهی از علائم هشداردهنده و اقدام به موقع نقش حیاتی در حفظ جان فرد دارد. هدف این مقاله، آشنایی کامل با نشانه ها، انواع، دلایل و روش های درمان و پیشگیری از سکته مغزی به زبان ساده و علمی است.
سکته مغزی چیست و چگونه اتفاق می افتد؟
سکته مغزی زمانی رخ می دهد که خون رسانی به بخشی از مغز به طور ناگهانی مختل می شود. این اختلال ممکن است به دلیل انسداد رگ های خونی (سکته ایسکمیک) یا پارگی آن ها و خونریزی درون مغز (سکته هموراژیک) باشد.
در هر دو حالت، بافت های مغزی از دریافت اکسیژن و مواد مغذی بازمی مانند و در صورت عدم درمان فوری، سلول های مغزی شروع به مردن می کنند. سرعت عمل در درمان، کلید اصلی جلوگیری از آسیب های جبران ناپذیر است.
شایع ترین علائم سکته مغزی (روش تشخیص FAST)
روش “FAST” یکی از معروف ترین و سریع ترین راهکارها برای شناسایی علائم اولیه سکته مغزی است. یادگیری این روش به شما کمک می کند در شرایط بحرانی، تصمیمی سریع و نجات بخش بگیرید.
- F – Face (صورت): افتادگی ناگهانی یک طرف صورت، بی حسی یا ناتوانی در لبخند زدن کامل.
- A – Arms (بازوها): ضعف یا بی حسی در یکی از بازوها یا هر دو، ناتوانی در بالا نگه داشتن آن ها.
- S – Speech (گفتار): لکنت زبان، ناتوانی در بیان جملات ساده، گفتار نامفهوم یا گنگ.
- T – Time (زمان): هرچه سریع تر باید با اورژانس تماس گرفته شود. شماره ۱۱۵.
علائم کمتر شناخته شده اما مهم سکته مغزی
برخی از نشانه ها ممکن است در نگاه اول به سکته مغزی مرتبط نباشند اما باید جدی گرفته شوند، زیرا می توانند مقدمه ای بر بروز سکته باشند.
- سردرد شدید و ناگهانی، به ویژه در نوع هموراژیک
- تاری دید، دوبینی یا از دست دادن بینایی به طور ناگهانی
- گیجی، سردرگمی یا از دست دادن هوشیاری
- از دست دادن تعادل یا ناتوانی در ایستادن و راه رفتن
- بی حسی یا کرختی در یک سمت بدن
- اختلال در نوشتن، خواندن یا درک کلمات
انواع مختلف سکته مغزی
سکته مغزی به سه دسته اصلی تقسیم می شود که هر کدام دلایل و روش های درمان متفاوتی دارند. شناخت نوع سکته، اولین گام در مسیر درمان مؤثر است.
سکته ایسکمیک:
حدود ۸۵ درصد سکته ها از این نوع هستند. ناشی از بسته شدن رگ خونی توسط لخته است و در صورت درمان سریع، قابل کنترل می باشد.
سکته هموراژیک:
حدود ۱۵ درصد از موارد را شامل می شود. ناشی از پارگی رگ و خونریزی مغزی است و خطر بالاتری برای مرگ و آسیب های شدید دارد.
سکته گذرا یا TIA:
علائم مشابه سکته مغزی اما موقتی هستند و معمولاً کمتر از یک ساعت طول می کشند. به عنوان هشدار جدی برای سکته اصلی محسوب می شود.
چه کسانی در معرض خطر بیشتری از سکته مغزی هستند؟
هر فردی ممکن است دچار سکته مغزی شود، اما برخی افراد به دلایل خاص بیشتر در معرض این بیماری قرار دارند. برخی فاکتورهای خطر قابل کنترل نیستند، مانند سن یا سابقه خانوادگی. اما بسیاری از عوامل دیگر از طریق سبک زندگی سالم قابل مدیریت هستند.
- سن بالای ۵۵ سال
- فشار خون بالا و کنترل نشده
- دیابت و قند خون بالا
- چربی خون بالا و آترواسکلروز
- مصرف دخانیات و الکل
- بیماری های قلبی مانند فیبریلاسیون دهلیزی
- چاقی مفرط و کم تحرکی
نکته: اخیراً سکته مغزی در جوانان نیز افزایش یافته است. خواب ناکافی، استرس مزمن و مصرف دخانیات در میان افراد زیر ۴۰ سال از عوامل مهم محسوب می شوند.
کارهایی که نباید انجام داد
در مواجهه با علائم مشکوک به سکته مغزی، بسیاری از افراد واکنش های اشتباهی نشان می دهند که می تواند وضعیت را بحرانی تر کند.
زمان در سکته مغزی حیاتی است. هر گونه تاخیر یا تصمیم اشتباه، احتمال بروز عوارض شدید یا مرگ را افزایش می دهد.
- منتظر بمانید تا علائم از بین بروند ❌
- درمان های خانگی یا سنتی انجام دهید ❌
- با خانواده تماس بگیرید به جای اورژانس ❌
چگونه از سکته مغزی پیشگیری کنیم؟
با رعایت برخی نکات ساده اما مؤثر در سبک زندگی، می توان خطر ابتلا به سکته مغزی را تا حد زیادی کاهش داد. پیشگیری از سکته مغزی مستلزم شناخت عوامل خطر و اقدام فعالانه در جهت حذف یا کنترل آن ها است.
- کنترل منظم فشار خون
- کاهش قند و چربی خون
- ترک سیگار و الکل
- مدیریت وزن بدن
- فعالیت بدنی منظم (۳۰ دقیقه در روز، ۵ روز در هفته)
- انجام چکاپ های دوره ای پزشکی
درمان سکته مغزی چگونه انجام می شود؟
درمان سریع و تخصصی، کلید نجات بیمار از مرگ یا ناتوانی های دائمی است. نوع درمان به نوع سکته و زمان مراجعه بستگی دارد.
با ورود سریع بیمار به اورژانس و انجام تصویربرداری مغزی، پزشکان می توانند نوع سکته را شناسایی و درمان مناسب را آغاز کنند.
- درمان دارویی: داروی tPA برای از بین بردن لخته در سکته ایسکمیک (تا ۴.۵ ساعت اول)
- جراحی: در موارد خونریزی یا انسداد شدید برای جلوگیری از آسیب بیشتر
- بازتوانی: شامل فیزیوتراپی، کاردرمانی، گفتار درمانی و مشاوره های روان شناسی
جمع بندی نهایی
سکته مغزی یک وضعیت اورژانسی و خطرناک است که می تواند در هر لحظه رخ دهد. شناخت نشانه های هشدار دهنده و اقدام فوری، نقش کلیدی در نجات جان بیمار دارد. روش FAST ابزاری ساده و کاربردی برای شناسایی سریع علائم است.
آگاهی از این بیماری نباید محدود به سالمندان باشد. هر فردی در هر سنی باید بداند که چه زمانی و چگونه به علائم سکته واکنش نشان دهد، زیرا زندگی عزیزانمان در گرو تصمیم گیری به موقع است.