ابداع داروی جدید برای درمان نابینایی: افق تازه ای در بازسازی شبکیه چشم
بینایی یکی از مهم‌ترین حواس انسان است و نقش غیرقابل‌انکاری در کیفیت زندگی افراد دارد. از دست دادن بینایی ناشی از بیماری‌های شبکیه، چالشی بزرگ برای علم پزشکی محسوب می‌شود. با پیشرفت‌های اخیر، امیدهای...
بینایی یکی از مهم‌ترین حواس انسان است و نقش غیرقابل‌انکاری در کیفیت زندگی افراد دارد. از دست دادن بینایی ناشی از بیماری‌های شبکیه، چالشی بزرگ برای علم پزشکی محسوب می‌شود. با پیشرفت‌های اخیر، امیدهای تازه‌ای برای درمان این نوع اختلالات پدید آمده است. در این مقاله به بررسی کشف جدیدی می‌پردازیم که می‌تواند منجر به درمان نابینایی شود و مرزهای جدیدی در علم بازسازی عصبی بگشاید.
اهمیت بینایی و چالش های ناشی از بیماری های شبکیه
اختلالات مربوط به شبکیه چشم، از جمله بیماری‌های تحلیل‌برنده شبکیه، عامل اصلی کاهش یا از دست رفتن بینایی در میلیون‌ها نفر در سراسر جهان هستند. این بیماری‌ها اغلب بدون درد پیشروی می‌کنند و می‌توانند به صورت تدریجی یا ناگهانی باعث نابینایی شوند. با توجه به محدودیت‌های موجود در درمان‌های فعلی، یافتن راهکارهای مؤثر برای بازیابی شبکیه، اولویت مهمی در پژوهش‌های پزشکی محسوب می‌شود.
طبق آمارهای جهانی، بیش از ۳۰۰ میلیون نفر در معرض خطر کاهش بینایی ناشی از آسیب به شبکیه قرار دارند. با وجود پیشرفت در کنترل و کند کردن روند بیماری، تاکنون درمانی که توانایی بازگرداندن بینایی از دست رفته را داشته باشد، وجود نداشته است.
پیشرفت جدید در کره جنوبی: بازسازی شبکیه آسیب دیده
در رویدادی علمی چشم‌گیر، پژوهشگران مؤسسه علم و فناوری پیشرفته کره جنوبی موفق به توسعه دارویی شده‌اند که بازسازی عملکرد شبکیه را در نمونه‌های حیوانی ممکن ساخته است. این پیشرفت می‌تواند تحولی بزرگ در درمان بیماری‌های تحلیل‌برنده شبکیه ایجاد کند.
تیمی از دانشمندان به رهبری پروفسور جین وو کیم، در این تحقیق دارویی تولید کردند که قادر است مسیر بازسازی اعصاب شبکیه را فعال کند. آن‌ها با مهار کردن پروتئینی به نام PROX1 موفق شدند بینایی را در مدل‌های حیوانی بازیابی نمایند.
کشف علمی نوین: بازسازی بلندمدت شبکیه در پستانداران
یکی از موانع اصلی در درمان بیماری‌های تحلیل‌برنده شبکیه، ناتوانی چشم پستانداران در بازسازی پس از آسیب است. بر خلاف برخی جانوران مانند ماهی‌ها، در پستانداران سلول‌های شبکیه به‌طور طبیعی توانایی بازسازی ندارند. پژوهش حاضر، اولین موفقیت بلندمدت در القای بازسازی عصبی در شبکیه پستانداران را گزارش کرده است.
در این تحقیق، با مهار پروتئین PROX1 که مانع ترمیم شبکیه می‌شود، پژوهشگران موفق شدند سلول‌های خاصی به نام گلیا مولر را تحریک به بازسازی کنند. این سلول‌ها در حالت عادی نقش نگهدارنده در بافت شبکیه دارند، اما در شرایط مناسب می‌توانند به نورون‌های جدید تبدیل شوند.
نقش کلیدی پروتئین PROX1 در بازسازی شبکیه
شناسایی عوامل مهارکننده بازسازی در پستانداران گامی حیاتی برای توسعه درمان‌های نوین است. PROX1 یکی از پروتئین‌هایی است که در شرایط عادی از بازسازی شبکیه جلوگیری می‌کند. این تحقیق نشان داده که حذف یا مهار این پروتئین می‌تواند توانایی بازسازی را در شبکیه فعال کند.
محققان دریافتند که پروتئین PROX1 در شبکیه آسیب‌دیده موش تجمع می‌یابد و مانع از فعالیت بازسازی سلول‌های گلیا مولر می‌شود. در حالی که در گونه‌هایی مانند ماهی که توانایی بازسازی دارند، این پروتئین در سلول‌های گلیا مولر دیده نمی‌شود. نکته قابل توجه این است که این پروتئین از نورون‌های اطراف به این سلول‌ها منتقل می‌شود.
توسعه درمانی بر اساس پادتن مهارکننده PROX1
بر اساس یافته‌های فوق، رویکرد درمانی جدیدی طراحی شد که شامل استفاده از پادتنی خاص برای مهار پروتئین PROX1 است. این پادتن که با فناوری پیشرفته شرکت Celliaz توسعه یافته، توانست بازسازی عصبی شبکیه را در مدل‌های آزمایشگاهی افزایش دهد.
با تزریق این پادتن به شبکیه موش‌هایی که دچار اختلالاتی مانند رتینیت پیگمنتوزا بودند، بازسازی قابل‌توجهی در ساختار شبکیه مشاهده شد. انتقال ژن این پادتن نیز باعث حفظ بینایی در این موش‌ها به مدت بیش از شش ماه شد.
رتینیت پیگمنتوزا: هدف اولیه درمان جدید
رتینیت پیگمنتوزا یک گروه از بیماری‌های ارثی شبکیه است که باعث کاهش تدریجی بینایی می‌شود و معمولاً درمان مؤثری ندارد. استفاده از رویکرد جدید در درمان این بیماری می‌تواند تحولی عظیم در زندگی میلیون‌ها بیمار ایجاد کند.
در این تحقیق، استفاده از پادتن ضد PROX1 موجب تحریک فعالیت بازسازی شبکیه در موش‌هایی شد که به این بیماری مبتلا بودند. نتایج نشان می‌دهد که این روش می‌تواند پایه‌ای برای درمان سایر اختلالات تحلیل‌برنده شبکیه نیز باشد.
آینده درمان نابینایی: آغاز آزمایش های بالینی
با توجه به نتایج امیدوارکننده مطالعات پیش‌بالینی، تیم پژوهشی اعلام کرده است که در حال تکمیل فرایند بهینه‌سازی این پادتن هستند و در صورت موفقیت، آزمایش‌های بالینی انسانی تا سال ۲۰۲۸ آغاز خواهد شد.
دکتر یون جونگ لی، از اعضای این تیم تحقیقاتی، بیان کرده که این درمان می‌تواند به عنوان گزینه‌ای قابل اعتماد برای بیماران مبتلا به اختلالات شدید شبکیه مطرح شود. تمرکز آن‌ها بر توسعه درمانی است که ایمن، مؤثر و ماندگار باشد.
نتیجه گیری
تحقیقات جدید در زمینه بازسازی شبکیه چشم، نقطه عطفی در درمان نابینایی ناشی از بیماری‌های تحلیل‌برنده محسوب می‌شود. با مهار یک پروتئین خاص و استفاده از فناوری‌های نوین، دانشمندان موفق به بازگرداندن بینایی در مدل‌های حیوانی شدند.
در صورتی که این روش در مطالعات بالینی انسانی نیز موفق باشد، می‌توان شاهد تحولی بزرگ در درمان نابینایی بود؛ تحولی که شاید در آینده نزدیک، زندگی میلیون‌ها نفر را تغییر دهد.